Termal Uçuş Nedir ? Incelikleri Nelerdir ?

Sumer Yamaner

Moderator
Katılım
17 Eyl 2013
Mesajlar
8,746
Tepkime puanı
23,120
Yaş
61
Konum
İstanbul
Web sitesi
www.sumeryamaner.com
İlgi Alanı
Uçak
Termal soaring ile ilgili kısıtlı da olsa bir miktar deneyimim var. Onu paylaşayım arzu ederseniz.

Termal uçuş normalde F3J sınıfını oluşturuyor. Bunlar ileri teknolojili, oldukça pahalı, kompozit planörlerle yapılıyor. Takım arkadaşlarının çektiği misina ile belirli bir yüksekliğe çıkılıp ondan sonra termal aranarak belirlenen sürelerde uçulup nokta inişi yapılıyor. Türkiye'de benzer bir uygulamayı 2m sınıfı planörlerle yapıyoruz. Ben de birkaç yarışmada uçtum ve büyük keyif aldım. Bununla ilgili detaylara adresinden ulaşabilirsiniz.

Bizdeki 2m yarışmalarında bungee kullanıyoruz. Bungee yanlış hatırlamıyorsam 25 metre 8 mm örgülü lastik ya da "serum lastiği" olarak bilinen lastik ve ucuna eklenmiş 100 m 0.8 - 1.0 mm misinadan oluşuyor. En uçta planöre bağlantı halkası ve bir de paraşüt var. Bungee ile havalanıyoruz, bungee enerjisi biterken "zoom" denilen hareketle ayrılıyoruz ve ayrıldığımız anda kronometre çalışıyor. Hedef tam altı dakika uçmak ve belirlenen yere nokta inişi yapmak. Altı dakikayı aşmamamız da gerekiyor. Tüm bunlar için her bir slotta verilen süre ise 9 dakika. Yani kötü bir çıkışta hemen inip tekrar çıkabiliyorsunuz. Nokta inişi denilince de korkmayın. 15 metre yarıçaplı bir daire içine inmelisiniz. Merkeze ne kadar yakın inerseniz iniş puanınız o kadar yüksek oluyor.

Termal uçuşun pirlerinden biri dünya çapında şampiyonlukları bulunan, halen Mustafa Koç'un ekibinde hem tasarım ve imalat hem de uçuş ve eğitimle ilgilenen sevgili Philip Kolb. Bu insan kelimenin tam anlamıyla termali koklayabilen birisi.

Termal konusu ise şöyle. Sıcak hava gerekmiyor. :) İlk başta inanamayabilirsiniz ama öyle. Hava kütleleri arasında sıcaklık farkı gerekiyor. Çünkü örneğin 5 derecedeki hava 8 derecedekinden daha ağır. Dolayısıyla bir araya geldiklerinde biri yukarı diğeri aşağı hareket etmek durumunda. İlla kaynayıp buharlaşan bir şey gerekmiyor bizlerin ilk bakışta düşündüğü gibi. :)

Termalleri şöyle düşünün: Çaydanlıkta su kaynıyor. Buhar üstteki rafın altında damla damla birikiyor. Ama düşmüyor. Eğer siz rafa vurursanız, parmağınızla damlacıklara dokunursanız ya da üflerseniz yerlerinden kopup düşüyorlar. Termalleri de yerde ters duran su damlacıkları olarak düşünün. Rüzgar ile ilerliyorlar ama yerden kopup yükselmeye başlamaları için bir maniaya çarpmaları gerekiyor. Bir ağaç, bir kulübe, bir otomobil vs. Ondan sonra rüzgar yönünde yükselerek ilerliyorlar. Termal planör uçuşlarında işte bu termali yakalayıp içinde kalacak şekilde dönerek yükselmek gerekiyor. Bunu yaparken varyometre vs gibi bir aletin kullanılması yasak. Ama tabii antrenman için kullanılabilir. Yarışmada kullanılamaz. Pilotun planörün tepkilerinden termali anlaması isteniyor ki bu da imkansız değil, deneyime bağlı bir şey. Bulut yapılanması, kuşlar, anlık rüzger değişiklikleri, havadaki diğer planörlerin durumu gibi birçok parametre bu konuda yol gösterici oluyor. Bence inanılmaz keyifli bir uğraş. Çünkü işin içinde bir de zaman kısıtlaması var. Yani diyelim ki çok iyi termaller yakaladınız ama zamanında inişe gelemediniz ya da geldiniz ama enerjinizi bitiriemediğiniz için uçağı kırdınız inişte... Gerçi uçağı kırmak puan kaybına yol açmıyor o da ayrı konu. İniş puanı hesaplanırken uçağın burnunun durduğu yer dikkate alınıyor. Yani uçağı 20 metre ileride yere vurup kırsanız ama burnu kopup yuvarlanarak hedefe 50 cm mesafede kalsa 100 iniş puanınız cepte demektir! :D

NOT: Çaydanlıktan çıkan buhar ve termal benzetmesi bana ait değil bana bu işleri öğreten sevgili Evren Varol ve Cem Çakırman kardeşlerime aittir. En azından ben onlardan öğrendim. :)

Bu konu aşağıda yer alan konudaki mesajların taşınması ile oluşturulmuştur.
 
Termal Uçuş Nedir ? Incelikleri Nelerdir ?

Kadir Kurt' Alıntı:
Sayılır Nesimi abi ikiside planör :) Termik uçuş hakkında bulabildiğim sadece bunlar: açık alan, sıcak ve güneşli hava. Birtek bunları bulabildim. İlk mesajdaki planörü yapmayı denicem. Daha önce gövdeli daha büyük planör buldum ama hiç plan yapılış fotosu yok.

Sen yazmasan konuyu bulamıyordum Kadir. Termik oluşumu ile ilgili yanlış bilinen bazı durumlar var. Evet sıcak havanın olması lazım ama tek başına yeterli değil. Aynı zamanda farklı ısılara sahip bölgelerin olması lazım. Örneğin otları sararmış bir tarlanın yanında yeşilliklerin bol olduğu bir meranın yanyana olduğunu farzedelim. Kuru otların olduğu tarla yeşillik alana göre daha çabuk ve fazla ısınacaktır. Yeşillik alan da az ısınacaktır. Fizik kuralları gereği ısınan havanın yoğunluğu azalır ve sarı tarlanın bulunduğu yerde ısınan hava yükselmeye başlar. Burada oluşan boşluğun dolması gerekir. Yeşil alandaki yoğunluğu diğerine göre daha fazla olan soğuk hava bu bölgeye geçer. Isınan hava yukarıda ısı daha az olduğu için soğumaya başlar ve yoğunluğu artarak çöker. Bu çökmede yeşillik alandaki havanın yerine geçer. Bu şekilde bir sirkülasyon başlar. Aynı zamanda rüzgarda oluşmuştur. Sarı alanın üzerinde uçan bir uçak yükselir (termiğin gücüne bağlı olarak) ama her termiğin birde bastırıcısı vardır ki oda bahsettiğim yeşillik alana soğuyarak çöken havadır. En basit şekliyle bu şekilde anlatabilirim. Çok teknik yazmak zaman ve grafik çizimleri gerektirir. Bu bahsettiğim yüzeyde oluşan termiktir ve tepe noktası sınırlıdır. Daha yukarılarda bulut termikleri de oluşur ama bu işin modelcilik kısmını aşıyor.

Sonuç olarak termik uçuşu her sıcak alanda yapılabilir diye bir durum yok. Farklı sıcaklıklarda ısınabilecek alanların olması gerekir. Örneğin kayalık bölgeler, toprak alanlar, sararmış otların bulunduğu bölgeler, bina çatıları gibi yapılar daha çabuk ısınırlar.

Bana göre modelle termik uçuşu yapmanın en iyi yolu varyo ve telemetri takılmış bir planörle FPV uçuş yapmaktır. FPV olmasa bile modele takılabilecek bir varyo çok faydalı olacaktır. Diğer türlü modeli termikte modeli uçurmak için çok tecrübeli olmak ve havayı koklayan adam olmak gerekir. Bazı zamanlarda güneş gözlüğü ile yükselen termiği görmekte mümkündür. Şanslıyım ki bunu bir kaç sefer görebildim ve şanssızım ki o gördüklerimde de uçuşta değildim. :D :D Ama olsun yine de planörle 2,5 saatlik kendi uçuş rekorum bana yeter. Daha uzardı ama hocam sağolsun bu kadar yeter dedi. :thumbup:
 
  • Beğen
Tepkiler: cengizhanyurdalan
Termal Uçuş Nedir ? Incelikleri Nelerdir ?

Benim planör konusunda çok fazla deneyimim olmamakla beraber (avatardaki yaşlarımda gittiğim gerçek planör kursu dışında), bir zamanlar 2m sınıfı planörler yapıp uçurmuşluğum vardır.

İşin termik tarafını Nesimi oldukça güzel anlatmış. Yalnız planörün en büyük özelliği, malum, motorsuz olmasıdır. Dolayısıyla, yerden kendisi kalkması mümkün olmadığından, o termikleri yakalayabileceği belli yüksekliklere çıkabilmesi için dışardan bir yardımcı gerekir. Bunun için de, ya belli bir kısmı lastikli bir fırlatma kablosu, ya da uçakla çekilmesi gerekir (ki önümüzdeki yaz denemek için hazırlık yapıyorum). Öte yandan, kablodan ayrıldıktan sonra da termik yakalayamaz da belli bir irtifanın altına düşersen, iniş mecburi! Yani, alçak geldim, yüksek geldim, pas geçeyim yok. Eğer rüzgar altına giderse geri getirmek de maharet ister. Bu sıkıntı yüzünden, bir kaç tane de motorlu planör yaptım. O zaman da ipsiz uçurtma kıvamında bir model oluyor, yukarı bak bak boynun ağrıyor!

Yamaç uçuşuna gelince, uçuş alanı kıtlığından dolayı denemek istediğim bir şey. Kendim denemedim, ama yıllar önce yurt dışında izlemiştim. Ancak orada da kalkışta sorun yok, karşıdan gelen rüzgarın içine modeli elden atıyorsun. Ama inişte yine rüzgarı karşıdan alman lazım, yani modeli arkadan dolaştırıp elden attığın yerin gerisine indirmen gerek. Bu da tepe üstünde yine geniş bir alan olması demek. Eğer modeli attığın yönün tersine inmeye kalkarsan, rüzgarı arkadan almak zorundasın! O zamanda modelin hızını düşün! Şu ana kadar bulabildiğim tepe üstleri ise tarla tapan, anız vs.

Ama, ben bir düzlükte elimden atarım, 20 m öteye de inerim diyorsan o ayrı.
 
Termal Uçuş Nedir ? Incelikleri Nelerdir ?

Nesimi Sakmak' Alıntı:
Ama olsun yine de planörle 2,5 saatlik kendi uçuş rekorum bana yeter. Daha uzardı ama hocam sağolsun bu kadar yeter dedi. :thumbup:

Kesinlikle!!! :thumbup:


Omer Erkan' Alıntı:
İşin termik tarafını Nesimi oldukça güzel anlatmış. Yalnız planörün en büyük özelliği, malum, motorsuz olmasıdır. Dolayısıyla, yerden kendisi kalkması mümkün olmadığından, o termikleri yakalayabileceği belli yüksekliklere çıkabilmesi için dışardan bir yardımcı gerekir.

İnanır mısınız, son katıldığım yarışmada Saim Gürer hocam kötü bir çıkış yapmıştı, inişe geldi hemen. Yere en fazla 5 metre kala bir termal yakaladı. Altı dakikanın bitimine bir saniye falan kala inebildi. Müthişti... Hani demem o ki, sık olmasa da elden bile atsanız dakikalarca uçulabiliyor. :)