V2:Nitro (Glow) Model Uçak Motorlarında Karburatör Ayarı Nasıl Yapılır-Volume 2

Türker Akgün

Moderator
Katılım
4 Eki 2012
Mesajlar
13,558
Tepkime puanı
15,098
Yaş
44
Konum
Kocaeli
İlgi Alanı
Heli
Arkadaşlar,

Yazımın birinci bölümünde yaptığım girişin ardından ikinci bölümde sahada pratik olarak motor ayarını nasıl yapıyor olduğumu paylaşmaya çalışacağım.
Elbette burada vereceğim örnekte motor veya diğer aksamlarda (depo, yakıt şebekesi, gaz servosu gibi...) hiçbir problem olmadığı kabulü yapılmaktadır. Ve sanal olarak ayarlanacağı için işler hep yolunda gidecek, motorumuz bizi hiç üzmeden hemencecik ayarlanıverecektir. :coolxf: Gerçekte ise bu durum pek nadiren yaşanır. ;D
Evet sahaya geldik ve motorumuzu ayarlamak istiyoruz, ne yapacağız ?
İlk yapacağımız şey motorumuzun needle valfini fabrikanın önerdiği kadar açarak karbüratörümüze yakıt gitmesini sağlamamız olmalı. Bu başlangıç ayarı değişken olup motorumuzun manual'inden kolayca öğrenilebilir. Örneğimizde valfimizin mevcut durumda ne kadar açık olduğunu da bilmediğimizi varsayarak önce tamamen kapatıp sonra hedeflediğimiz kadar açtığımızı düşüneceğiz. 1.5 - 2.5 tur gibi değerlerle ifade edilir. Needle valfimizi saat yönünün tersine çevirerek açar, saat yönünde ise (musluk gibi) kaparız.
İkinci adım motorumuza yakıt almaktır. Yanma odasında yakıt olmayan motorumuzu kuru kuruya çalıştırmaya gayret etmemiz boş bir çaba olacaktır. Depodan karbüratöre gelen silikon hortumdan yakıtın geçiş yaptığını görene kadar buji ısıtıcımızı takmamızın bir anlamı yoktur. Ateşlemenin başlayabilmesi için elbette yakıta ihtiyacımız vardır.
Yakıt motora karbüratörümüz tam gazda iken hava aldığı kısmın kapatılmasıyla (Jikle işlemi) kolayca alınabilmektedir. Baş parmağımız bu işlem için oldukça elverişlidir. :) Bu yöntem pompalı motorlarda kullanılmaz. Pompalı motorlarda yapmamız gereken şey karbüratörümüzü tam gaz pozisyonuna getirdikten sonra yakıt gelene kadar pervaneyi çevirmektir. Pompa depodan yakıtı kendiliğinden alacaktır. Gerek jikle yaparken gerekse pervaneyi çevirerek motora yakıt alırken kesinlikle buji ısıtıcı motora takılı olmamalıdır. Aksi takdirde hiç beklemediğimiz bir anda motorumuz çalışarak bizi yaralayabilir.
Bunun yanında motorumuza fazla yakıt almamızda boğulması olarak tabir edilen soruna sebep olmaktadır. Motorun boğulması da çalıştırılmasında ciddi güçlük yaşanmasına sebep olur. Ben genellikle motorun karbüratörüne yakıtın giriş yaptığını gördükten sonra pervaneyi iki tam tur daha çevirir ve sonrasında buji ısıtıcıyı takarak çalıştırmayı denerim. Tahmin edeceğiniz gibi bu durum motordan motora çok fark etmektedir. Kendi motorunuz için ideal olan yakıt girişini zamanla öğrenirsiniz. Bu sayede motorunuzu çalıştırmak için harcadığınız süre git gide azalır.
Motorumuzu yaptığımız bu hamlelerle bir şekilde çalıştırabildik diyelim. Muhtemelen fabrikanın başlangıç ayarı olarak verdiği değer motorumuzun zengin çalışmasına sebep olacaktır. Gazı yavaş yavaş arttırarak motorumuzu durmasına izin vermeden son gaza getiririz. Ve needle valfimizin ayarını (zengin olduğu öngörüsüyle yavaş yavaş kısarak) yaparak motorumuza giden yakıt debisini olması gerektiği seviyeye ayarlamaya çalışırız. Bu seviyenin ne olduğunu anlamanın benim bildiğim üç yolu vardır :

1. Motorun sesinden ve egzostundan attığı dumandan doğru ayarın bulunması
Bu modelcilerin favori yöntemidir. Esasen daha çok tecrübeye dayalı bir yöntemdir. Ama nedense tecrübesi olsun veya olmasın neredeyse bu zamana kadar gördüğüm bütün modelciler bu yöntemi kullanırlar :) Elbette bunun en temel sebebi hiçbir ilave enstrümana (takometre, sıcaklık ölçer) ihtiyaç kalmamasıdır. Burada prensip egzosttan beyaz renkli duman atıldığı, çiğ yakıt ve aşırı yağ çıkışının olmadığı ve motorun uygun sıcaklıkta çalıştığı noktayı bulmaktır. Modelci bu ayarı yakalayana kadar needle valfi ayarlamaktadır. Bence yeni başlayanlar için özellikle ayarı kendileri yapacaklarsa uygun bir yöntem değildir. Modelci ancak zamanla ve tecrübesi arttıkça motorunu tanır ve doğru ayarı bulmaya başlar.

2. Motorun pervana devrini ölçerek doğru ayarın bulunması
Takometre olarak tanımlanan ve motorun çevirdiği pervanenin devrini ölçtüğümüz ekipmanı kullanarak doğru motor ayarı yapılabilmektedir. Kullandığımız pervane için ölçmemiz gereken devrin ne olduğunu ya motorumuzun manual’inden veya üstatlardan öğrenebiliriz. Günümüzde artık Google’a sorarak her konuda olduğu gibi bu konu içinde kısa zamanda bilgi edinmemiz mümkün olacaktır. :) Böylece motorumuzu ayarlayabilmemiz için sahaya gitmeden önce motorumuzun maksimum performansta ne kadar devir çevireceğinin teorik değerini öğrenmiş oluruz. Teorik diyorum çünkü gerçekte sahada tam olarak bu değeri tutturmamız zordur. Buna sebep olan şeyler bu devirin ölçüldüğü atmosferik koşulların, kullanılan pervanenin (ebat olarak değil fakat marka ve malzeme olarak) ve yakıtın bizim kullandıklarımızdan farklı olmasıdır. Bu sebeple hedeflediğimiz devri yakaladıktan sonra motorumuzda sıcaklık kontrolü yapmamız son derece önemlidir. Eğer motorumuz 100 derecenin üzerinde ısınıyorsa fakir kalmış demektir ve zenginleştirilmesi gerekmektedir. Bu durumda devirden fedakarlık ederek motorumuzun maksimum 100 derece ısınmasına izin verecek kadar zenginleştirir ve ince ayarını yaparız. Bunun tam tersi bir durumda her ne kadar ben hiç rastlamamış olsam da mümkündür. Bu durumda ise fazla soğuyan motorumuzu fakirleştirerek motor devrimizi yükseltiriz. Böylece motorumuzdan teorik devrin üzerinde bir devir sağlamış oluruz. Waaaoovvvv ;D

3. Motor sıcaklığını ölçerek doğru ayarın bulunması
Bu yöntem için elbette bir sıcaklık ölçere ihtiyacımız olacak. Needle valfimizi fabrika ayarına getirir (muhtemelen zengindir) sonrasında azar azar kısarak motor sıcaklığımız maksimum 100 dereceye ulaşmasına izin verecek ve sıcaklık artışının durduğu noktayı bulacağız. Şahsen benim görüşüm bu yöntemin en güvenilir ve basit yöntem olduğu yönündedir. Hiçbir tecrübe gerektirmez ve her durumda rahatlıkla sonuç alınabilir. (atmosferik koşulların değişmesi, pervanenin değişmesi, kullandığımız yakıtın değişmesi gibi…) Ayarımızı tamamladıktan sonra tavsiyem takometrenizi kullanarak elde ettiğiniz devrin teorik devre ne kadar yakın oluğunu görmeniz olacaktır. Eğer yakınsa her şey yolunda ayarımız tamam demektir. Eğer arada büyük bir fark varsa bu olası bazı problemleri işaret eder. Bu durumda silikon hortumlarınızda delik olmadığını, karbüratörünüzün herhangi bir yerinden hava alıp almadığını ve eğer motorunuz pompasız bir motorsa yakıt deponuzda motorunuza yakıt gitmesini sağlayan pozitif basıncın yeteri kadar oluşup oluşmadığını kontrol etmenizi öneririm. Hiçbir problem gözükmemesine rağmen sorun devam ediyorsa ben olsam detaylı bir araştırma yapmak için uçuşu iptal ederim. İlk şüpheleneceğim şeyse kullandığım yakıt olur. Sonra sırasıyla bujimi kontrol ederim daha da sonuç alamıyorsam motorumun koltuğu (firewall) sallanıyor demektir ;D Yani ben olsam ilk iş motoru uçağımdan çıkartır, tamamen demonte eder ve yapısal bir problem var mı diye incelerim. Birçok kez üzülerek karburatörüme girmiş bir toz zerresinin piston gömleğimi çizmiş olduğunu görmüşümdür. Bu durumda malesef motor performansımızı arttırabilecek sihirli bir ayar yoktur. Ya motorumuzu mevcut durumda elde edebildiğimiz verimle kullanmaya devam ederiz veya piston gömleğini yenileriz. (tekrar rödaj yapmayı unutmamalıyız) Benim tavsiyem böyle kötü bir tecrübe yaşamamak için deponuzla karbüratörünüz arasına bir yakıt filitresi koymanız, düşen uçağınızın motorunun pervanesini, motorunuzu tamamen demonte edip temizlemeden önce asla çevirmemenizdir.
Sanırım konuyu fazla dağıtmadan tekrar ayarlara geri dönmeliyim.

Evet şimdi gelelim en eğlenceli ayarımıza, Mixture Kontrol Screw ayarımızda sıra. Bu ayarı yapmak içinde ben iki yöntemden bahsedeceğim.

1. Aman Sakın Ona Dokunma
Bu ayarlama yöntemi modelciler arasında en çok tercih edilen yöntemdir. Modelci arkadaşlarımız genellikle motor fabrikalarında çalışanların fabrikada karbüratörü monte ederken el yordamıyla yaptıkları insan üstü tecrübeye dayalı ayarlamaya çok güvenirler. Mütiş bir tutkuyla bu ayara sahip çıkarlar. Bu ayarı yapmak çok kolaydır. Hiç dokunmazsınız ve dokunanıda sevmezsiniz ;D Artık motorunuz o ayarla nasıl çalışırsa “ KISMET “ :p

2. Cimcik Yöntemi
Bir önceki yazımda bahsettiğim gibi mixture valfe ayarı motorun minimum ile maksimum performansı arasındaki yakıt geçişini eğrisel bir hale getirerek verimli çalışmasını sağlamaktadır.
Bir örnekle anlatmaya çalışayim. İnişe geliyorsunuz diyelim gazınızı kapatarak motorunuzu rölantiye aldınız. Fakat beklenmedik bir durum oldu ve inişi acilen iptal etmeniz gerekiyor. Uçağınızı hızlandırabilmek için hızlı bir şekilde kumandanızdan tam gaz komutu vererek motorunuzdan güç talep ettiniz. Ne oldu :

A) Motorunuz rölantiden akıcı bir şekilde tam gaz devrine ulaştı. (doğru ayar)
B) Motorunuz aksırmaya tıksırmaya benzer garip sesler çıkardı, ancak belli bir zaman geçtikten sonra istediğiniz gibi çalışmaya başladı. (fabikadaki arkadaşın gece uykusuz kalması hali, az problemli ayar)
C) Motora tam gaz verir vermez motorunuz durdu. (fabrikadaki arkadaşın moralinin bozuk olması hali, sorunlu ayar)

Gelelim bu ayarı nasıl yapacağımıza. Yapmamız gereken ilk şey motorumuzu stop etmeyeceği en düşük devre almaktır. (Rölanti) Sonra depomuzdan karbüratörümüz giden silikon hortumu sıkarak (cimcikleyerek) fiziki olarak depodan karbüratörümüze yakıt gitmesine engel oluruz. Bunu yaptığımızda iki durumla karşılaşırız :

1. Motorumuzun devri yavaş yavaş artmaya başlıyor ve stop etmeden bir süre daha çalışmaya devam ediyorsa ayarımız zengindir. Yani motorumuza gitmesi gerekenden daha fazla yakıt gidiyordur. Yapmamız gereken mixture valfi kısmamızdır. Düz küçük tornavidayla çok küçük adımlarla bu işlemi yapmalıyız. Her yaptığımız ayarlamada motorumuzu yeninden çalıştırmak zorunda kalmayalım diye silikon horutumu cimcikledikten sonra motorumuzun duracağını hisseder hissetmez silikon hortumu yeniden serbest bırakırsak motorumuz toparlar ve çalışmaya devam eder. Bir noktada artık motorunuza giden yakıtın ancak yeteri kadar olduğunu anlarsınız çünkü motorunuz önceden olduğu gibi devir yükseltemez ve hızlı bir şekilde durma noktasına ulaşır. Şimdi yapmamız gereken ince ayarımızı tamamlamaktır. Motorumuz rölatinde çalışırken hızlı bir şekilde son gaz veririz ve motorumuzdan tamda bizim verdiğimiz komuta karşılık bekleriz. Bunu sağlayana kadar mixture valfle küçük küçük ayar yapmaya devam ederiz.

2. Motorumuz silikon hortuma cimcik atar atmaz duruyorsa bu kez de motorumuz fakir kaldığını anlarız. Yapmamız gereken mixture valfimizi açarak motorumuza daha çok yakıt gitmesini sağlamaktır. Yukarıda olduğu gibi küçük adımlarla motorumuzun performansından memnun olana kadar ayar yapmaya devam ederiz ve ayarımızı tamamlarız.
Mixture valfimizinde ayarını da bitirdikten sonra başa döner ve needle valfimizin ayarınıda bir kez daha kontrol ederiz. Motorumuzla arka arkaya rölanti – tam gaz geçişleri yapar ve her durumda beklediğimizi verimi elde ettiğimizi gördüğümüzde ise artık ayarımız bitmiştir.
Konuyu fazla dağıtmamak için paylaşamadığım bazı detayları da inşallah Volume 3 ile yine sizlerle paylaşmaya çalışacağım.
Sabırla bu yazıyı sonuna kadar okuyabilen bütün arkadaşlara teşekkür ederim.

Türker Akgün
 
Ynt: Nitro (Glow) Model Uçak Motorlarında Karburatör Ayarı Nasıl Yapılır Volume 2

Tek kelime ile harikaaaa. ;D

Emeğine ve kalemine sağlık Turkerim :D
 
Ynt: Nitro (Glow) Model Uçak Motorlarında Karburatör Ayarı Nasıl Yapılır Volume 2

Türker, gerçekten eline sağlık! Eğer "çok beğen" seçeneği olsaydı onu tıklardım. :)

Yazıda motoru çalıştırma aşamalarından söz ederken elektrikli starter değil de çubukla pervaneyi çevirmek diye anlıyorum, doğrumudur?
 
Ynt: Nitro (Glow) Model Uçak Motorlarında Karburatör Ayarı Nasıl Yapılır Volume 2

omer' Alıntı:
Türker, gerçekten eline sağlık! Eğer "çok beğen" seçeneği olsaydı onu tıklardım. :)

Yazıda motoru çalıştırma aşamalarından söz ederken elektrikli starter değil de çubukla pervaneyi çevirmek diye anlıyorum, doğrumudur?

Güzel yorumun için ben teşekkür ederim Ömer Abi.
Haklısın çubukla çevirmeyi kastetmiştim. Gerçekten önemli bir noktanın altını çizdin yeni arkadaşlar için anlaması zor olabilirdi.
Belki inanmayacaklar ama eskiden starter yoktu çubukla çeviriyorduk pervaneyi, eski alışkanlık ben hala öyle yapıyorum :)
 
V2:Nitro (Glow) Model Uçak Motorlarında Karburatör Ayarı Nasıl Yapılır-Volume 2

Türker eline sağlık harika olmuş, Volume 1 ve 2 yi büyük bir keyifle okudum, serinin devamını 4 gözle bekliyorum...
 
V2:Nitro (Glow) Model Uçak Motorlarında Karburatör Ayarı Nasıl Yapılır-Volume 2

Delikopter' Alıntı:
Türker eline sağlık harika olmuş, Volume 1 ve 2 yi büyük bir keyifle okudum, serinin devamını 4 gözle bekliyorum...
Teşekkürler Hüseyin, unutmuştum ben onu hatırlattığın çok iyi oldu. :laugh:
 
V2:Nitro (Glow) Model Uçak Motorlarında Karburatör Ayarı Nasıl Yapılır-Volume 2

Türker Akgün' Alıntı:
Teşekkürler Hüseyin, unutmuştum ben onu hatırlattığın çok iyi oldu. :laugh:

Nitro model topluyorumda, hiç bir bilgim yok, çok faydalı oldu, kafama takılan bir soruyuda hemen soruyum, nasıl stop ediyor bu motorlar :)
 
V2:Nitro (Glow) Model Uçak Motorlarında Karburatör Ayarı Nasıl Yapılır-Volume 2

Delikopter' Alıntı:
Nitro model topluyorumda, hiç bir bilgim yok, çok faydalı oldu, kafama takılan bir soruyuda hemen soruyum, nasıl stop ediyor bu motorlar :)

Takacağın gaz servosu karburatör açıklığını tamamen kapadığında motor hiç hava alamayacağı için susar Hüseyin, kumandandan kolayca ayarlayabilirsin. İki yöntem var bunun için ya gaz trimini kısarak manual olarak durdurursun veya kumandanda eğer Throttle Cut diye bir bölüm varsa oradan istediğin switch'e tanımlar ve bu switch'i kullanarak durdurursun .
Baktın susmuyor depodan karburatöre giden silikon hortumunu çekip çıkartarak durdur, acil bir durumda. :laugh:
 
V2:Nitro (Glow) Model Uçak Motorlarında Karburatör Ayarı Nasıl Yapılır-Volume 2

Türker Akgün' Alıntı:
Takacağın gaz servosu karburatör açıklığını tamamen kapadığında motor hiç hava alamayacağı için susar Hüseyin, kumandandan kolayca ayarlayabilirsin. İki yöntem var bunun için ya gaz trimini kısarak manual olarak durdurursun veya kumandanda eğer Throttle Cut diye bir bölüm varsa oradan istediğin switch'e tanımlar ve bu switch'i kullanarak durdurursun .
Baktın susmuyor depodan karburatöre giden silikon hortumunu çekip çıkartarak durdur, acil bir durumda. :laugh:

Tamda tahmin ettiğim gibi :) teşekkürler türker...
 
V2:Nitro (Glow) Model Uçak Motorlarında Karburatör Ayarı Nasıl Yapılır-Volume 2

Şunu da ilave etmekte yarar var; Hiçbir zaman, motor rölantide bile olsa, elle vaya herhangi bir cisimle pervaneye müdahele ederek durdurmaya çalışmayın!
 
V2:Nitro (Glow) Model Uçak Motorlarında Karburatör Ayarı Nasıl Yapılır-Volume 2

Türker merhaba, bir sorum olacak, ASP 52 var şuan rodaj yapıyorum, rolantiden tam gaza ulaştığı zaman stop ediyor, henüz rodaj bitmedi, acaba rodajdan sonramı ayar yapılmalı yoksa, rodaj yaparken aynı zamanda ayarda yapılmalımı? Yada bu sıkıntı rodajdan sonra geçermi?
 
V2:Nitro (Glow) Model Uçak Motorlarında Karburatör Ayarı Nasıl Yapılır-Volume 2

Delikopter' Alıntı:
Türker merhaba, bir sorum olacak, ASP 52 var şuan rodaj yapıyorum, rolantiden tam gaza ulaştığı zaman stop ediyor, henüz rodaj bitmedi, acaba rodajdan sonramı ayar yapılmalı yoksa, rodaj yaparken aynı zamanda ayarda yapılmalımı? Yada bu sıkıntı rodajdan sonra geçermi?
Hüseyin muhtemelen motorun çok zengin olduğu için stop ediyordur. Karburatöre çok fazla yakıt gittiği için öksürüp tıksırıyor ondan sonrada boğulup duruyordur.
İğne ayarını kısıp karburatöre giden yakıt miktarını azalttığın zaman tam gaz geçişini stop etmenden yapacaktır diye tahmin ediyorum.
Ama eğer bu şekilde olmuyorda gazı açar açmaz bir anda devirlenip duruyorsa tam tersi fakir demektir. O zaman iğneni açarak motora daha fazla yakıt gitmesini sağlamalısın.

Rödaj bitene kadar motorunun biraz zengin çalışmasında fayda var. İğne ayarın normalden biraz daha açık olmalı yani. Böylece motora bol yakıt gider ve fazla ısınmadan çalışmasını sağlayabilirsin. Yalnız dikkat et stop edip seni havada tehlikeye sokacak kadar zengin olmayacak elbette.
 
V2:Nitro (Glow) Model Uçak Motorlarında Karburatör Ayarı Nasıl Yapılır-Volume 2

Türker emeğine sağlık. %p Sende yavaş yavaş model uçağa kaymaya meyil var sanki... Fena da olmaz hani... :laugh:
 
V2:Nitro (Glow) Model Uçak Motorlarında Karburatör Ayarı Nasıl Yapılır-Volume 2

Mehmet AYDIN' Alıntı:
Türker emeğine sağlık. %p Sende yavaş yavaş model uçağa kaymaya meyil var sanki... Fena da olmaz hani... :laugh:
Uçabilen herşeyi seviyorum Mehmet abi uçak, heli diye bir ayrımım yok. :laugh:
Hatta elimde birtane 4 zamanlı O.S. SurpassII 91cu pompalı motor var, saklıyorum onu yıllardır. ;D
Güzel bir EDGE yapıcam ona kısmet olursa, heliden biraz hevesimi alayim illaki uçağa bir dönüş olur zamanı gelince. :)
 
V2:Nitro (Glow) Model Uçak Motorlarında Karburatör Ayarı Nasıl Yapılır-Volume 2

Türker Akgün' Alıntı:
Hüseyin muhtemelen motorun çok zengin olduğu için stop ediyordur. Karburatöre çok fazla yakıt gittiği için öksürüp tıksırıyor ondan sonrada boğulup duruyordur.
İğne ayarını kısıp karburatöre giden yakıt miktarını azalttığın zaman tam gaz geçişini stop etmenden yapacaktır diye tahmin ediyorum.
Ama eğer bu şekilde olmuyorda gazı açar açmaz bir anda devirlenip duruyorsa tam tersi fakir demektir. O zaman iğneni açarak motora daha fazla yakıt gitmesini sağlamalısın.

Rödaj bitene kadar motorunun biraz zengin çalışmasında fayda var. İğne ayarın normalden biraz daha açık olmalı yani. Böylece motora bol yakıt gider ve fazla ısınmadan çalışmasını sağlayabilirsin. Yalnız dikkat et stop edip seni havada tehlikeye sokacak kadar zengin olmayacak elbette.

Tamam dostum sağol, bi bakıyım