Uçakçılara bir soru:

[Deniz Tanrıverdi]

Hangar 9'un Phoenix7 adında, Rob Lowe adlı bir kişinin F3A yarışması için tasarlayıp, 1980'deki yarışmayı kazandığı bir uçağım var. Bunu belirtmemin sebebi bu uçağın karakteristiğini ortaya koyabilmek için. Uçak esasen 60'lık 2 zamanlı Enya marka nitro motor için tasarlanmış fakat ben onu TowerHobbies marka 75'lik 2 zamanlaı bir nitro motor ile ve 13x6 pervane ile kullanıyorum. Dengesini buldurabilmek adına, eksozu çok büyük ve ağır olduğu için kuyruğa ciddi miktarda kurşun eklemek zorunda kaldım.
Geçtiğimiz hafta neredeyse rüzgarsız bir havada bu uçağın düz uçuştaki trim ayarlarını yaptım ve özellikle düz uçarken, değişik hızlarda ve ivmelenmelerde adeta ray üzerinde gidiyormuş gibi uçtum. İnanılmaz keyif aldım.
FAKAAAATT: tam gazda dümdüz uçarken, en az 45 derece ve daha dik yükselişlerde sanki ciddi miktarda sola rudder vermiş gibi burnu sola dönüyor, Kanat açısında önemli bir değişiklik olmuyor bu sırada. En azından o ana kadar ben kanat açısında (yatış ekseninde-aileron) ciddi bir düzeltme yapmak zorunda kalmıyorum. Bu durumu düzeltmek için tersine rudder kumandası verdiğimde ise (yükseliş devam ederken) saçma sapan şeylerle karşılaşıyorum, mesela yatay eksende de ciddi bozulmalar oluyor. Hadi bakalım; buyrun burdan yakın. Ne düşünüyorsunuz?

 

[Özgür Evren Varol]

Abi, anlattığın olay ilk etapta motor çekiş açısının o motor/pervaneye göre yetersiz olduğunu akla getiriyor (tırmanışta tam gaza çıktığını varsayıyorum), ama emin olmak için bir seri deneme yapman lazım…

Öncelikle, ters uçuştaki dengesi nasıl? düz uçuşta ip gibi gidecek şekilde ayarladığın model ters uçuşta herhangi bir kanadın üzerine yatıyor mu? yatıyorsa boyuna dengende sorun var demektir.

Rudder trimin ne durumda? düz uçuş için trimlenmii uçağı yere indirdiğinde rudderına bak, herhangi bir tarafa kaçıklık var mı?

Eğer bunda da kaçıklık yoksa o zaman bahsettiğin olayın en önemli faili pervanenin etkisi denebilir. Sağa çekiş açısı arttırılıp denenebilir, yada gaz kanalına rudder miksi tanımlayabilirsin, ve bir seri deneme uçuşuyla bu mikes ince ayar yapabilirsin.

bu sola çekişi düzeltmek için sağa rudder verdiğinde uçağın saçmalaması çok normal değil. bu olay düşük hızda mı oluyor yoksa hızdan bağımsız mı?
radyonda kalmış bir rudder-aileron miksi olmadığından emin misin?

 

[Hakan Ülgenalp]

Abi bu soru beni aşar ,sırf laf salatası olacak ama , ben olsam kuyruktan o tüm ağırlıkları atar, öne de dengeyi sağlayacak daha hafif bir motor çözümü arardım.Daha Sümer abimle , Özgür hocam topa girene kadar gelen cevap bu kadar

 

[Sumer Yamaner]

Müzdevice olmasın?!

 

[Ömer Erkan]

İnsan bazan gaz verirken farkına varmadan rudder da verebiliyor. Böyle bir şey olabilir mi?

 

[Deniz Tanrıverdi]

Kumandam Futaba 7C. Modeli sıfırdan kurdum. Hiç bir miks yok. Sadece "dual rate" var. Her iki "rate" halinde de durum aynı.
Ters uçuşta hiç bir anormallik yok. Ters uçuşa geçtiğinde elevatöre hafifçe basmak zorunda kalıyorum. Yani olması gerektiği gibi.
Düz uçuşta, tırmanış vermeden önce tam gaz veriyorum ve azami hıza çıkmasını bekliyorum. Ondan sonra tırmanışa geçiyorum. Bir iki kezden fazla bu durum başgösterince elimin ayarını da kontrol edip 'ben mi farkında olmadan rudder veriyorum?' diye de kontrol ettim.
Neticede öyle bir hatam da bence mümkün görünmüyor. Yerde rüzgar az olup yukarıda farklı mı acaba diye düşündüm ve farklı istikametlerde de denedim. Sonuç aynı. Aklıma motor açısı da geldi fakat ters uçuş gibi, sağa veya sola roll manevrası gibi farklı manevralarda da bu durumu açıklayacak belirtiler vermeliydi, belirgin bir şey yok. Sadece "İmmelman", "Cuban Eight", geniş bir "Loop" ve "Humpty Back" manevralarını başlatırken bu durum meydana geliyor. Sert ve dar bir "Loop" atarken sorun yaşamıyorum.
Hem motor açısı sola yetersiz olması halinde düz uçuşta da belli olmaz mıydı? Haydi bu durumu rudder trim ile düzelttiğimi varsayalım, tırmanışa başlayıp 45 derecenin üzerine çıkınca başka bir şekilde başgöstermeden bu kadar mı farkeder? İşin içinden çıkamıyorum...

 

[Deniz Tanrıverdi]

Müzdevice olmasın?!

Kelimeyi bilmeyenler için söylüyorum: Bir nev'i tork etkisi demek istiyorsun. Uçağın, pervanesinin dönüş yönünün tersine dönme isteği. Ama düz uçuşta sıkıntı yok. Sadece dik tırmanışta burun sola dönüyor, yatış yok.

 

[Sumer Yamaner]

Kelimeyi bilmeyenler için söylüyorum: Bir nev'i tork etkisi demek istiyorsun. Uçağın, pervanesinin dönüş yönünün tersine dönme isteği. Ama düz uçuşta sıkıntı yok. Sadece dik tırmanışta burun sola dönüyor, yatış yok.

Tamam işte... Müzdevice.

 

[Özgür Evren Varol]

İşin içinden çıkamıyorum...

Abi paketle uçağı yolla buraya ben tamir eder geri yollarım

(Yaşasınnnn hiç F3A uçağım olmamıştı, kısmet bugüneymiş )

 

[Deniz Tanrıverdi]

Olur, tabii, ama nesini tamir edecen?

 

[Özgür Evren Varol]

Egzost rulmanı bozulmuş o uçağın...

 

[Deniz Tanrıverdi]

İzleyici jokerimi kullanmak istiyorum bu durumda.....

 

[Sumer Yamaner]

Tam gaz tırmanırken joker yerine azıcık sağ rudder kullan bence

 

[Deniz Tanrıverdi]

Tam gaz tırmanırken joker yerine azıcık sağ rudder kullan bence

Olması gereken de bu zaten. Benm sıkıntım da burada başlıyor. Yukarıda tarif ettiğim gibi; bu durumu düzeltmek için anormal bir sağ rudder kumandası vermek durumunda kalıyorum, yetmiyor elevatör ve aileron ile de düzeltilemez hale geliyor.

 

[Deniz Tanrıverdi]

Eee? Konu burada bitiyor mu? Kimsenin söyleyecek fikri kalmadı mı?