Dışı dönen fırçasız motor nasıl yapılır?

[selim özdil]

2000'li senelerin başlarında FIRÇASIZ motorlar ve Li-Po piller ortaya çıktı ancak çok PAHALI idiler. 2002 senesi idi sanıyorum, bir sitede 15 USD'ye bir FIRÇASIZ MOTOR KİTİ satıldığını gördüm. 80-100W verecek bir motordu. Kit, tel, ne olduğunu bilmediğim bazı parçalar ve mıknatıstan ibaretti.
Fırçasız Motor NAMI ALMIŞ YÜRÜMÜŞTÜ, herkes acayip methiyeler düzüyordu ama biz ne olduğunu bile bilmiyorduk.
Daha UCUZ'u var mı? diye internette araştırırken karşıma bir POLONYA sitesi çıktı. Bir FIRÇASIZ MOTOR HOBİ SİTESİ. O zamanlar böyle sayfayı tecümer ettir falan yoktu, koyalayıp bir tercüme programında tercüme ettirebiliyordunuz. Neyse Uzatmıyayım,

Burada CD-Rom ünitesinin içindeki motordan, fırçasız motor yapıyorlardı. Ne tel kullanmışlar, CD-Rom'u hangi bilgisayardan sökmüşler, kaç tur sarmışlar, mıknatıs cinsi ve ebatları neler, kangi pervane ile ne kadar itiş gücü elde ediyorlar vs vs paylaşıyorlardı. Sonunda FIRÇASIZ MOTOR'un ne olduğunu öğrendik, DIŞI DÖNEN'i yapabiliyordunuz ama içi dönen ÇOK ZORDU.

O zamanlar piyasada ancak statörü 22-24 mm çaplı (2212 gibi) dışı dönen motor bulabiliyordunuz ve HOBBY KING yeni ortaya çıkıyordu. Okuduk, başka siteler bulduk ve MOTOR YAPMAYA BAŞLADIK.

Bu RESMİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol

 

[Muhammet Yiğit Kaya]

Hocam peki günümüzde, almak yerinde kendimiz yaparsak nasıl olur? Bir avantajı var mıdır?
Ya da güçsüz ve ucuz bir motor alıp sargılarını değiştirsek daha güçlü verimli bir motor elde edebilir miyiz?

 

[selim özdil]

Daha sonraları LRK diye bu işin GERÇEK TEKNİĞİNİ anlatan bir site buldum, bazı hususları anlayamadık tabii, ama güzel bir site idi diye hatırlıyorum. Polonyalılar, CD-Rom motorundan yaparken, LRK BACK-UP TAPE DRİVE motorundan yapıyordu, yani daha büyüktü, konuyu uzatmayalım, internette gezinerek bu işi HOBİ olarak yapacak kadar öğrendik.

Motorun güçlü olması için güçlü mıknatıs gerekiyordu, o zamanlar, NEODYMUM mıknatısın en kuvvetlisi N34 idi, şimdi N52'ler var. Youtube'da mıknatıs, sargı ve sürücü kart değiştirmeden yapanları bulabilirsiniz ama o motorlar uçakta bir işe yaramaz. Mıknatıs ve sargıyı değiştirmeniz lazım. 2004 senesine geldiğimizde ÇİNLİLER, 3-4USD'ye 100-150W'lık motorlar satmaya başlayınca, bu hobimiz rölantiye girdi. Mıknatıslarını almak bile bu motor fiyatından pahalı idi.

2006 senesinde, el taşlamaları söküp içindeki rotoru kullanarak, biraz daha büyük motor yaptık, ama satılan motorların EN KÖTÜSÜ bile bizim yaptıklarımızdan iyi oluyordu. Çizimini ekte görebilirsiniz.

 

[selim özdil]

Eğer motorunuzun sargıları yanmış ise sargılarını dğiştirebilirsiniz. Bazı motorların, tek tel yerine ÇOK TEL ile sarıldığını görürsünüz, tam açıklayamayacağım ama yüzey iletkenliği ile ilgili bir konu, ben HİÇ, çok telle sarmadım.
Uçak için satın aldığınız dışı dönen bir fırçasız motoru da güçlendirmek için sargısını değiştirmeye KALKMAYIN.

Gelelim MOTOR'un nasıl yapıldığına:

Yukarıdaki mesajlardan birinde resmini gördüğünüz motorlarda küçük olanı bir DESKTOP CD-Rom ünitesinden çıkarılan motor ile yapılmış bir motor. Motoru çıkarıp, sargılarını ve mıknatısı ve kısa olan mili söküp, ebadı uygun (buradaki sanıyorum 1x4x5 mm N34) mıknatıs, ve aynı çapta daha uzun mil takıp sargıları yeniden satıyorsunuz. Bu motorda, mil BRONZ YATAK içinde dönüyor, siz RULMAN takmak istiyorsanız, tornada bir GÖBEK yaptırmanız gerekli. Daha küçük bir motor istiyorsanız, LAPTOP CD-Rom tahrik ünitesini sökmeniz gerekir.

Fotolardan ikincisi bir BİLGİSAYAR BACKUP TEYP ünitesinden sökülmüş bir motorun kullanılması ile yapılmış. CD-Rom motorunda, sargılar ve mıknatıslar haricinde herşeyi kullanırken, burada sadece STATÖR'ü motoru yapmak için kullanmışız. Bizim söktüğümüz motordakileri biz beğenmemiş ve atmışız veya UYGUN değillermiş, belki sizin söktükleriniz uygun çıkar. Geriye kalan göbek ve çanı imal edip kullanmışız.

DEVAMI YARIN......

 

[Samet Yayla]

Hocam peki günümüzde, almak yerinde kendimiz yaparsak nasıl olur? Bir avantajı var mıdır?
Ya da güçsüz ve ucuz bir motor alıp sargılarını değiştirsek daha güçlü verimli bir motor elde edebilir miyiz?

Sargı değişimi ile tork elde etmek mümkün deneyimledim

 

[selim özdil]

Yarın devam edecektik ama KISA MESAJ'ların bir önüne geçelim dedik. Bundan sonra MOTOR deyince hep DIŞI DÖNEN FIRÇASIZ MOTOR'dan bahsedeceğiz ve motorun üzerine sargı sarılan dişleri olan parçaya da STATÖR diyeceğiz.

Genellikle STATÖR DİŞLERİ'nin sargı dolu olduğunu görürsünüz, yaygın pratik bu dişleri OLABİLDİĞİNCE bakır ile doldurmaktır. Statör dişlerine 3 tel sarılır. Bu üç telin bir uçları ESC'ye giderken diğer uçları ise iki konfigürasyonda bağlanır. Birine DELTA diğerine WYE derler, Türkçesi var mı bilmiyorum.

Aşağıda resimde solda gördüğünüz DELTA sağda gördüğünüz ise WYE bağlantı. AYNI SARGI için DELTA daha fazla enerji tüketir yani motorun gücü WATT olarak daha fazla olur, bazıları bunun 1.7 KAT olduğunu söyler ama ben tam emin değilim fakat devir artarken, TORK da azalır.

Ben motorlarımı HEP WYE bağlarım.

Bu RESMİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol

Bu RESMİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol

Belki kafanız karışacak ama, bir motor dişi 15 tur, 0.6 mm tel ile sarılmış ise ve WYE bağlanmış ise, siz bu sargıyı söküp, EĞER SIĞDIRABİLİYORSANIZ yine aynı turda (15 tur) 0.8 mm tel ile sarıp, yine WYE bağlarsanız, teldeki direnç kayıpları azalacağından motorun GÜCÜ artacaktır.

Unutmadan söyliyeyim, her diş AYNI TURDA sarılmalıdır.

Bu arada bir de CD-Rom motor kitinin resmini buldum, onu da koyayım.

Bu RESMİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol

 

[selim özdil]

Ben aerodinamik uzmanı, mühendisi olmadığım gibi, elektrik, elektronik mühendisi veya uzmanı da DEĞLİM. Bua konu ile ilgili seneler önce SADECE HOBİ amaçlı ilgilenmiştim,yazdıklarımı bu gözle okuyun. Gelelim motorumuza,

Desktop bilgisayarlar çok azaldı hatta CD-Rom üniteleri de YOKOLDU ama printer, fotokopi makinası, avuç taşlama gibi aletlerin içinden çıkarıp ayıklayacağınız parçalar olabilir. Ben 15 senedir bu amaçlı birşey sökmediğim için BUGÜNKÜ durumu bilmiyorum. Ancak Desktoplardan 22-24 mm çap statörlü, Laptoplardan 15-18 mm çap statörlü fırçasız motor çıkardı. Satörlerdeki DİŞ ADETLERİ farklı olabiliyordu. Yaygın olanlar 9 ve 12 diş idi. Nadiren 15 veya 6 diş ile karşılaşıyordunuz.

Belirttiğim rakkamlardan anlayacağınız üzere fırçasız motorlarda DİŞ ADEDİ, 3 ve katları olmalıdır, 3,6,9,12,15,18.... gibi. Tani 4 dişli bir statörden fırçasız motor olmaz. Temel prensip 3 adet tel sarmanızdan gelir, her tel bir grup yapmalıdır.

Mıknatıs adetleri ise 2 ve katları olmalıdır, 2,4,6,8,10.... gibi. Yani TEORİK OLARAK, 18 dişli bir STATÖR'ü, 2 adet mıktatıs ile çevirebilirsiniz. Henüz bu kombinasyonu deneyen kimse görmedim ve bizim ESC'ler böyle bir konfigürasyonu ÇEVİRİR mi onu da bilmiyorum.

Bu motorlarn ÖNEMLİ ÖZELLİĞİ, torklarını yüksek olmasıdır. bazıları sürtünme verim, fıçası yok, bakımı az falan der ama ESAS SEBEP, yüksek torktur.

Bazılarınız DİŞLİ TEKNİĞİ biliyordur ama ben basitçe bahsedeyim. Bir REDÜKTÖR'de, motor miline 9'lu diş takıp, 36 dişli pervane milini çevirmeye kalkarsanız, motor devrini, 36/9=4) 4 kat azaltırsınız, yani motor, 10.000 d/d dönüyorsa pervane 2.500 d/d döner, ve pervane milindeki torku da 4 kat arttırırsaınız, yani DİŞLİ ORANI 1:4'tür ve daha büyük pervane çevirebilirsiniz. Tork artmasına göre pervane seçiminin mutlaka bir HESABI vardır ama ben bilmiyorum.

Bizim motorlarda ise bu tork artmasını, MIKNATIS ADEDİ belirler, yani mıknatıs adedi ARTTIKÇA, tork da ARTAR. Dişli oranı mukayesesi nedir? diye bir soru aklınıza gelebilir. bu da MIKNATIS ADEDİ'nin yarısıdır, yani DİŞLİ ORANI'nın 1:4 olması için 8 mıknatıs olması gereklidir. Kafam karıştı, yaşlanınca böyle oluyor, nasıl açıklayacağım diye düşünüyorum.

3 diş, 2 mıknatıslı en küçük konfigürasyondur, yani dişler 3'ten AZ, mıknatıslar da 2'den az OLAMAZ. 3 diş ve 8 mıknatıslı motorun dişli oranı 2/8=4, 1:4 olur. Benim kafam karıştı, sizinki karışmasın,, bir örnek daha vereyim.

Mıknatıs adedi yine aynı, yani 8 olsa idi, fakat 12 dişli bir statör kullansa idik, dişli oranı YİNE 2/8=4, yani 1:4 olacaktı.

DEVİR ORANI da statör sayısını 3'e bölerek bulunabilir.

Bir TABLO'muz olacak, motor saraken hep ona bakarım. bir arayıp bulayım.

 

[selim özdil]

Aklımda iki isim kalmış, bunların içinde GÜZEL bilgileri olan siteleri vardı. Siteler hala var mı? diye baktım, var GİBİ. Meraklı iseniz ve hala eskisi gibi ise size çok faydalı bilgiler vardır, bazılarınıza AĞIR gelebilir, bana da ağır geliyor dolayısı ile sadece anlayabildiğimi ve işime yarayanı okuyorum.

Bu LİNKİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol

Bu LİNKİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol

Birçok şeyi arşivlerden silip atmışız ama TABLO'muz duruyor onu da ekliyorum. Bir yandan yazarken, konu ile 15 senedir hiç ilgilenmediğimiçin hatırlamaya çalışıyorum, bazı şeyleri de yanlıış hatırlayabileceğimi gözardı etmeyin.

Başlardaki şekillerde, 6, 9 ve 12 dişli STATÖR'lerin, bir başka deyişle bizim işimize çoğunlukla yarayan ve/veya bizim işimizde YAYGIN kullanılan STATÖR'lerin nasıl sarıdığını göreceksiniz. Burada bazı şeylerin açıklanması gerekli diye düşünüyorum, BİLDİKLERİNİ DÜŞÜNENLERİN bu kısmı olumalarına gerek yok.

1) Her motor 3 ( ÜÇ ) tel ile sarılıyor. Tellerin HERBİRİ, a, b ve c harfleri ile gösteriliyor.
2) Sargıda önemli olan DİŞ ve MIKNATIS adedi. Diş "N" ile, MIKNATIS ise "P" ile belirtiliyor. Yani "6N4P" diyor ise, bu 6 (altı) DİŞ ve 4 (dört) MIKNATIS düzeni (kombinasyonu) demektir.
3) Teller dişlere sarılırken, bunların SARGI istikametleri var, ve bu istikametler tel isimleri olan a, b ve c için, BÜYÜK HARF ve KÜÇÜK HARF olarak belirtiliyorlar. Ne tarafa olduğu önemli değil ancak büyük harfler aynı yönde, küçük harfler diğer yönde sargıyı gösteriyor. Mesela "ABC "SARGI , tellerin diş üzerine sargu istikametlerinin AYNI olduğunu belirtiyor.
4) Tel sargıları HARFLERİ'nin , tekrar eden bir sıra takip etmesi gerekmez, ancak belirtilen sargı düzeni TEKRAR EDER. Yani, ABC sargı demiş ise, butün dişler ABC TEKRARI ile sarıldığı halde, SARGI, ACaBAbCBc gibi karmaşık olarak tekrar edebilir.
5) ACaBAbCBc sargısı örneği 9 diş için belirtilmiş bir sargıdır ve ancak 9'un katları olan sayıdaki dişli statörlere uygulanabilir. Yani 9, 18, 27 gibi. Bir örnek daha verelim, ABC sargısı 3 diş için belirtilmiş bir sargıdır ve ancak 3'ün katları olan sayıdaki dişli statörler uygulanabilir, yani 3,6,9,12 gibi.

5 numaradaki 9 değil ama 18,27 diş adedi size KOMİK gelebilir. GELMESİN. Ekteki dokümanda bu diş adetlerindeki STATÖR'leri göreceksiniz. CD'lerden önce bilgisayarlarda flopi-disk'ler vardı, bu motorlar da onların tahrik ünitelerinden çıkardı.

 

[selim özdil]

Tablonun üstünde, 3,6,9......18'e kadar STATÖR DİŞ ADET'leri, solda, 2,4,6.......20'ye kadar MIKNATIS ADEDİ, en sağda da takribi DİŞLİ ORANI belirtilmiş.Daha önce açıkladığımız bazı şeyleri bu tabloda görebiliyorsunuz.

GRİ olan kısımlarda çalışabilir bir diş/mıknatıs adedi kombinasyonu YOK.
AÇIK MAVİ kısımlardaki diş/mıknatıs adedi kobinasyonları ÇALIŞAN ve TEST EDİLMİŞ olanlar.
TURUNCU kısımlar ise TEST EDİLMEDİKLERİ ve diş/mıknatıs oranları fazla olduğu için çalışması ŞÜPHELİ olan kombinasyonlar.

Çok zaman önceleri ben bu tablonun bazıları tarafından RENKLERİ DEĞİŞTİRİLEREK yayınlandığını görmüştüm, muhtemelen onlar da bazı şeyleri deneyerek vardıkları neticeleri yayınlıyorlardı ama TABLONUN ORİJİNALİ buradaki tablodor.

Ben 6,9 ve 12 dişli STATÖREler haricindekilerle uğraşmadım. Bu adetteki dişler için seçtiğim mıknatıs adetleri ise, OLABİLECEK EN ÇOK oldu. Yani 6N8P, 9N12P, 12N16P. Mıknatısları ROTOR'a sığdıramadığı durumlarda ise, mıknatıs adedinde de sargsı ABC olan bir alt seviyeye indim.

Herhalde 20-30 tane yapmışımdır, HEPSİ ABC sargı idi, HEPSİ neodimum mıknatıslı idi, HEPSİ'ni WYE bağladım, ve HEPSİ ticari olan ESC'lerle gayet güzel çalıştı. Bazılarını 5-6 kere söküp TEKRAR sardığım oldu. Sararken kısa devre olursa MOTOR ÇALIŞMAZ, bir de bazı durumlarda başladığınız sargı adedini bazı sebeplerle devam etiremiyorsunuz, mesela 16 sargı planlamış ve başlamışsınız, 4-5 diş sarmışsınız, sonrakine 16 sargı sığımıyor.

Buradan sargıyı da belli bir teknikte yapmanız gerektiği ortaya çıkıyor.

Bazı arkadaşlar bu NEDEN? böyle yapmış diye merak edebilir. İlk sebep, çalışmasında bir SORUN oluşmadığı için. İkinci sebep ise ortalıkta sarılmiş birsürü motor olunca, bunları numaralayarak kimliklendirmemişseniz ve bu kimlik ile ne işlemler yaptığınızı KAYDETMEMİŞSENİZ, motoru aldığınızda, ya bunu ben nasıl sarmıştım ve/veya bağlamıştım vs diye düşünmeye başlıyorsunuz.

Peki NEDEN hiç DELTA bağlamadın diye merak eden olabilir. Ben büyük ve yavaş dönen pervanelerle, yavaş uçan uçakları seviyorum. İkincisi, o zamanlarda li-po zor bulunduğu gibi çok da pahalı idi. NiCd piller amper veriyordu ama kapasiteleri düşüktü, NiMh piller ise amper vermezdi, düşük amperli motor, pil seçeneğinizi arttırıyordu. Üçüncüsü, fazla amper, o zamanın motorlarını ve esclerini yakıp, lipo pilleri çok çabuk şişirebiliyordu.

Ben 3-4 tane motor yakmışssam, herhalde 15-20 adetESC yakmışımdır, neredeyse tamamı da motoru denerken.

Ben zaten bu ELEKTRİK işini sevmemiştim, çok az, sadece birkaç tane elektrik motorlu uçağım oldu, onlar da küçük 1.0, 1.2 m kanat genişliğinde 300-400 gr yavaş uçan uçaklardı. Bazıları çift motorlu idi. Özetle motorların BÜYÜK BİR KISMI sadece masa üzerinde PERVANE DÖNDÜRDÜ.

 

[selim özdil]

Bir aletten, yani CD-Rom veya Yazıcı, vb'den bir motor çıkarıp, sökerek mıknatıs ve sargısını attıktan sonra, biraz ölçme biçme ve matematiksel işlem yapmanız gerekir. Bunlar MIKNATIS BÜYÜKLÜĞÜ seçmek içindir. Elinizdeki ve piyasada bulabileceğiniz büyüklükteki mıknatısın, ROTOR'a sığıp sığamayacağına, sığarsa verimli çalışıp çalışmayacağına kara vermeniz gereklidir. Eğer söktüğünüz ROTOR iç çapı uygun değil ise, TORNA'da rotor yapmanız veya yaptırmanız gerekir. Eğer STATOR'u bir el bireyzindeki ROTOR'dan yapmışsanız, tornaya MÜRACAAT gerekir.

Daha önce yayınlamıştım, ekteki çizim, bir AVUÇ TAŞLAMA dedikleri aletten çıkma ROTOR ile yapılan bir motordur. Elimde 2 x 5 x 10 mm mıknatıs olduğu için, rotordan, STATOR olarak kulanmak için, 10 mm boyunda bir parça çıkararak, ve mıknatıs EN KÜÇÜK iç cap hatıı ile Statör dış çapı arasında 0.5 mm kalacak şekilde hesaplayarak ROTOR iç çapı belirleyip tornada yaptırdım. Statör DIŞ ÇAPI 34.87 mm geliyordu, 10.0 mm boy ayarladığımızdan 3510 bir motor yapmış olduk.

Laptop çıkan 15-18 mm rotorlara 1 x 4 x 5 mm, Desktoplardan çıkan 22-23 mm rotorlara da 1 x 5 x 5 mm mıknatıs taktım diye hatırlıyorum.

Bu motorlara bir de kV rakkamı eklerler, bu rakkamın motorun GÜCÜ ile bir alakası YOKTUR. Motor BOŞTA veya YÜKSÜZ iken, 1V 'ta motorun kaç devir döndüğünü söyler. Yani 1000kV bir motorunuz var ve 7.4V (2S) uyguluyorsanız, yüksüz olarak motor 7.400 d/d, 11.1V (3S) uyguluyorsanız 11.100d/d döner.
Bazıları ÖNEMLİ olduğunu düşünebilir ama bana göre bu DEĞER'in pek bir anlamı ve önemi yoktur. Aynı EBAT'taki bir başka motor değeri biliyorsanız, ona göre daha yavaş veya hızlı döndüğünden ve torkunun daha az veya daha fazla olduğundan başka size bir bilgi vermez.

Mesela,
2210 ;1000kV ve 2220;1000kV .... Buradaki kV size FAYDALI hiçbir şey belirtmez. Yüksüz aynı dönerler. 2220 statör daha büyük olduğundan daha güçlüdür ama bunu kV değerinden çıkaramazsınız. 22: Statör çapı, 10 veya 20: statör boyu.

Bir başka örnek
2210:1000kV ve 3510:1000kV.... Aynı yukarıdaki gibi kV size faydalı hiçbirşey belirtmez.

Bir başka örnek
2210:1000kV ve 2210:2500kV.... Faydalanacağınız tek bilgi, kV'si yüksek olanın boşta daha hızlı döndüğü, ve torkunun daha düşük olduğudur. 2500kV'de sargı sayısının DAHA AZ olduğunu anlarsınız ama tel birleşimlerinin WYE'mı DELTA mı olduğundan tam emin olamazsınız.

ÖNEMLİ NOT: Geleneksel motor tarifinde ilk iki rakkam statör çapını, son iki rakkam da statör boyunu belirtir. Yani 3510 motorda, statör çapı 35mm, boyu da 10 mm'dir. ANCAK bazı üretici ve/veya satıcılar bu işi sulandırıp motorları farklı şekilde ve numaralar altında belirtebilirler. Mesela 2210 motora 2820 veya 450 diyenler olur. Biz geleneksel motor tarifi kullanacağız.

 

[selim özdil]

Şimdiye kadar hep DIŞI DÖNEN (outrunner) Firçasız motorlardan bahsettik, çok kısa olarak da İÇİ DÖNEN FIRÇASIZ MOTOR'lardan (inrunner) bahsedelim.

Onlar da üç tellidir, sargıları dışta, mıknatıslar içtedir ve yine mıknatıslar yani İÇİ döner. Görünüş itibarı ile FIRÇALI motorlara çok benzerler, fırçasız motorlarda olduğu gibi dışarıda sadece MİLİN DÖNDÜĞÜNÜ GÖRÜRSÜNÜZ, (eğer motorun içini gösteren bir delik yoksa). Yüksek devirlerde dönerler, yani kV değerleri yüksektir, fırçalı motorlar gibi TORKları az olduğu için model uçaklarda genellikle küçük olanları, REDÜKTÖRLÜ olarak kullanılır.
Pervaneyi direk bağlarlarak uçuranlar da vardır, bunu çoğunlukla İTEN (pusher) pervaneli modellerde görürsünüz.

BENCE model uçakta nasıl KARBON FİBER LAMİNASYON kullanmak nasıl bir FANTAZİ ise İÇİ DÖNEN FIRÇASIZ MOTOR kullanmak da benzer bir FANTAZİdir. Gerçek VERİM'leri takılan pervaneyi de düşündüğünüzde, ÇOK DÜŞÜKTÜR. Sevenler hemen kızmasın, son yaptığım DEPRON uçağa içi dönen fırçasız motor taktım ama redüktörü de var. Fantazi de gerekli ama neyin DOĞRU OLDUĞUNU bilmek kaydı ile.

Kısa dedik ama konu tren gibi uzadı.

İÇİ DÖNEN FIRÇASIZ MOTOR'lar yüksek devirli ve düşük torklu motorlardır. ÇOK SÜRATLİ uçması gereken uçaklar haricinde, satın almanızı ve kullanmanızı TAVSİYE ETMEM. Bu motorlar büyük pervane çeviremezler.

UNUTMAYIN, nasıl BÜYÜK UÇAK daha iyi uçuyorsa, BÜYÜK PERVANE de daha verimli döner.

 

[selim özdil]

Daha önce SARGI planına uyduktan sonra sargıyı ne tarafa sardığınız önemli değil demiştik, yani "A" saat istikametinden ise "B", "C" de saat istikametinde, "a", "b", ve "c" de bunun tersinde OLMALI ancak "A" saat istikametinin tersine ise, diğerleri de aynı mantıkla düzeltilmelidir.

Mıknatısları ise birçoğunuz biliyordur, artı (+) ve eksi (-) kutupları vardır. Aynı kutuplar birbirini iter, farklı kutuplar birbirlerini çeker, MANTYETİK bir malzemeyi de her iki kutup ile çekebilirsiniz, FARKETMEZ. Bizim motorda kullanacağımız mıknatısların EN GENİŞ kısımları sargılara veya statöre bakacak şekilde ROTOR ÜZERİNE yerleştirmemiz gerek. Sebebi BASİT, bir mıknatısta MANYETİK AKI, birim alan ile doğrudan orantılı olduğundan en fazla manyetik akıyı, EN GENİŞ YÜZEY'de bulabiliriz.
Burada Kafanıza şu soru takılabilir, çünkü rotora yapışan kısım ile statöre bakan kısımların KUTUPLARI farklı olacaktır. HANGİ KUTUP, rotora yapışacak, hangisi statöre bakacak? HEPSİ sıra takip ederken, değiştiği takdirde FARKETMEZ. Herbir YANYANA olan mıknatıs yüzey kutupu BİRBİRİNDEN FARKLI olmalıdır.

Belki bir soru daha aklınıza gelebilir? Acaba bu sargıları sardığımız yön ve/veya mıknatısların sargılara bakan tarafları, MOTORU TERS döndürebilir mi? EVET motor, bu konfigürasyonun gerektirdiği tarafa dönecektir, eğer motorun döndüğü taraf sizin İSTEDİĞİNİZ taraf değil ise, ESC bağlantısındaki 3 telden, İKİSİNİN yerini değiştirdiğinizde motor TERSİNE döner.

Neodimum mıknatıslar ÇOK KUVVETLİDİR, 5-10 cm hatta daha uzak mesafelerden atlayarak birbirlerine yapışırlar, KIRILGAN olduklarından birbirlerine böyle çarptıklarında KIRILABİLİRLER. Buna DİKKAT ETMENİZ GEREKİR.

Birbirlerine yapıştığında AYIRMAK ÇOK ZOR'dur, bazen araya maket bıçağı sokarak ayırmak zorunda kalırsınız.

You-Tube videolarında bazılarını sargıları ve mıknatısları değiştirmeden bu cd-rom motorlarından DRONE veya UÇAK motoru yapıldığı anlatılır, hatta bazıları birkaç elektronik parça ile ESC yaparlar, VAKİT GEÇİRME veya BİRŞEY YAPMAK amacı dışında bu gibi şeyler ile uğraşmamnızı tavsiye ederim. Bunlar Model uçakta bir işe yaramaz. Bence NEODYMUM mıknatıs gereklidir. Sargıyı deneyebilisiniz ama tel çapı DÜŞÜK ve sargı adedi FAZLA olduğu için GÜÇ ALAMAZSINIZ: Ben zaten fırçasız motor yapmanızı TAVSİYE ETMİYORUM. Keyif alıyorsanız yapabilirsiniz ve kullanabilirsiniz.

Bir türlü mıknatısların nasıl yerleştirileceğini yazamadık, hep araya parça sokuyoruz.

Bu mesaj çok uzadı, o da bir sonraki mesajda.

 

[selim özdil]

Gerekli açıklamaları bitirdikten sonra, bir CD-Rom motorunun nasıl uçak için bir fırçasız hale getirileceğini anlatan bir doküman var, goggle'a tercüme ettirdim fena olmadı, birkaç şekil İYİ çıkmadı, oralara belki yeniden resim koyacağız. Konunun en sonunda onu da yayınlarım, böylece benim karman çorman yazdıklarım yerine sadece onu okuyup motor yapabilirisiniz.

Gelelim mıknatıslara, rotorda yan yana yerleştirilirken, kutuplar sıralı larak değişmeli demiştik. Bunu yapmanın kolay bir şekli var. Mıknatısları üst üste koyuyorsunuz, ve üstte kalan tarafı bir kalıcı işaret kalemi ile işaretliyorsunuz. Mürekkebin kurumasını biraz bekledikten sonra, mıknatısı oradan alıp, mıknatıslaın altına koyuyorsunuz, sonra bir sonrakini işareleyip devam ediyorsunuz. İşaretlediğinizin eksi veya artı kutup olması önemli degil, işaretlenenlerin hepsinin aynı olması gerekli. Burada fotoda işaretleyen İŞGÜZARLIK YAPMIŞ, hangitaraf eksi, hangitaraf artı ANLAMAK ZORDUR.

Bu RESMİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol

Bu bir 12 mıknatıs yerleştirme tekniği, ilk önce 3 deliği dikkate alarak, aynı kutupları kendinize bakacak şekilde ilk önce 3, daha sonra bunların aralarına 3 tane daha yerleştiriyorsunuz.

Bu RESMİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol

Bu RESMİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol

Yukarıda gördüğünüz altı mıknatısa göre aralarına TERS KUTUPTA bir 6 tane daha yerleştiriyorsunuz.

Sizin ROTOR'unuzun üzerinde eşit açılarda 3 delik olmaz ise bu teknik çalışmaz veya siz 12 değil 10 mıknatıs takacaksınızdır. Ben kağıttan bir ŞABLON yapar yapıştırırdım, ama sonra sökmesi sıkıntı olurdu, sonra GÖZ KARARI yerleştirmeye başladım. Bazıları ölçüp biçip, mıknatısları arasına mesafe parçalar koyarak yapar, bazıları da metal bir şablon yapar. Herkesin kendine göre bir tekniği var. Yerleştirme konumu olarak GÖZ HASSASİYETİ yeterlidir.

Burada gördüğünüz rotor, 22-23 mm bir statör rotor'u gibi duruyor, mıknatıs ebatları da 1 x 5 x 5 mm. Zaten CD-rom motorundan yapacaksanız, 1 mm'den daha kalın mıknatıs sığmaz veya ben karşılaşmadım, hatta motoru laptotan çıkarmışsanız 18-20 mm statör çıkar ve muhtemelen 1 x 4 x 5 ebadında mıknatıs gerekecektir.

 

[selim özdil]

Bir önceki mesajdaki resimlerde, ÇAN üzerinde MİL olmadığını görüyorsunuz. MOTOR YAPMAMANIZI tavsiye ettiğim en önemli sebeplerden birisi bu mil. Burada işinize yaramayacak KÜÇÜK boylu bir mil olur, bunu çıkarıp değiştirmeniz gerekir ve çıkarırken de ÇAN'ı yamultmamanız ve deliği büyültmemeniz gerekir, yani bunun için bir düzenek kurmanız lazım. Daha sonra çıkarttığınız mil çapında, istediğiniz boyda bir mil bularak, buraya takmanız gerekir. Bunun için de bir düzenek kurmanız lazım, bu düzenek olmaz ise mili ÇAN'a dik monte edemeyeceğinizden motor SALGILİ ve TİTREŞİMLİ döner. Bu mili takarken EPOKSİ veya JAPON gibi yapıştırıcılarla yapıştırırım diye bir SEÇİM yapmayın, motor pervane çevirirken ısınacağından YAPIŞKAN'lar DAYANMAZ.

Ben bu arada unutmadan şu tercüme eettirdiğim CD-Rom kitinin inşaa kılavuzunu ekliyeyim.

Ben 5-10 mm kalınlığındayüzeyi DÜZ bir ÇELİK PLAKA'ya mil çapından 0.05 delik deldirirdim. Mekanik bilen arkadaşlar için H8 diye aklımda kalmış, kayar tolerans. Sonra çanı orijinal mili üzerinde iken, mili deliğe geçirerek, mile yapıştırıcı bulaştırmadan yapıştırırdım. Böylece siz çekiçle mili çıkarmak için vusrduğunuzda, sağa sola ÇAN kımıldamaz. Çanı çıkardıktan sonra pense ile ÇAN delik tırtıklarını takacağım milin sıkı durması için çana zarar vermeyecek şekilde sıkardım. Daha sonra da aynı delikli ÇELİK üzerinde YENİ mili ÇAN göbeğine çakardım.

Bunu yaparken bazılarını bozabiliyorsunuz, bozduklarınıza da ekteki dökümanda gördüğünüz gibibir KOLET lehimleyebilirsiniz, ben hiç yapmadım.

Statör göbeğinde, içinde milin döndüğü BRONZ YATAK veya RULMANLAR ve bunları tutan bir BRONZ parça vardır. Mekanik imkanı olan arkadaşlar bunu söküp, SERT aliminyumdan (T6, T7) parça yapıp takabilirler, (resimdeki gibi) veya bronz yatağı beğenmeyip, rulmanlı bir GÖBEK yapmak isteyebilirler. T6 aliminyum bulmak ZORDUR, piyasanı neredeysetamamı ne olduğunu BİLMEZ, Sıradan bir aliminyumdan yaptırırsanız bir sürü sıkıntı yaşarsınız ama tabii keyfiniz bilir. Rulmanları tercihan KIRMIZI veya MAVİ Loctite veya benzeri ile sabitleyebilirisniz, yosa bu iş için almaya kalkmayın pahalıdırlar, özellikle Loctite,ince japon da işinizi görür.

Ben hep göbekte ne varsa onu kullandım, arka taraf kısa oluyor, buraya da sert bir plastik veya baskı devre plakasından bir motor tutucu yapıyordum.

Mesaj sonunda eklediğimiz inşaa kılavuzu ile KONUMUZ BİTTİ diyordum ki aklıma birşey daha geldi, devam edecek....

 

[selim özdil]

Mıknatıslar ince JAPON veya EPOKSİ ile yapıştırılıyor, ben bu CD-Rom motorlardaja pondan başka yapıştırıcı kullanan görmedim, 35 mm çapta statör ile yapanların çoğu da EPOKSİ kullanıyor. Ben hep ince JAPON kullandım, ve motor ısındığında bazen mıknatıslar kımıldıyor ve tekrar yapıştırmanız gerekiyor. Bu yapıştırıcının miktarını DİKKATLİ kontrol etmeden kullanırsanız, yani bazı MIKNATISLARDA çok kullanırsanız, BALANS problemi oluşuyor.
Daha önce de mil söküp takmadaki hassasiyetten bahsetmiştik, bu balans ve mil takmadaki hassasiyet nedeni ile motorunuz HİÇBİRZAMAN satın aldığınız motor kadar düzgün dönmüyor yani bir titreşim ve salgı oluşuyor.
Ben bazı motorlarda, çan'ı tornada yaptırdım, mesela önceki mesajlarda gördüğünüz 35mm statör, onda da salgı ve titreşim oluştu.Prensip, önüne geçemediğiniz birşeyi kabullenmek olduğundan ben de MOTORlar ne kaday yavaş dönerse, o kadar AZ titreşim ve salgı olur diye sargısı çok ve düşük amper çekecek tel terminasyonu (wye bağlantı) yapıyorum.

Bir önceki mesaja eklediğim doküman sonlarına doğru, bu motor KİT'i ile ilgili GRAFİKLER var. Bu grafiklerdeki NOKTA'lı çizgiler PERVANE'leri temsil ediyor. 2S ve 3S pil kullanarak bu motorların hangi pervaneyi, hangi tur sargıda , kaç devir döndürdüğünü ve kaç amper çektiğini gösteriyor. ÇOK NİTELİKLİ bir doküman olmadığından, statör çapını ve terminasyonun "y" mi? "delta" mı olduğunu belirtmemiş. Ben "Y" terminasyon ve çap 23 mm, ve 9 dişli statör olduğunu tahmin ediyorum. Siz farklı birşey tahmin edebilirisiniz.

Bir tane de tablo var, bu tabloda da 20 veya 23 mm statöre hangi çaplı telden, kaç tur saracağınız gösteriyor. Bu rakkamlara erişmeniz için biraz dikkatli sarmanız gerekiyor.

Ben PARAMETRE seçerken 10.000 d/d üzerine çıkmanızı, titreşim ve salgı nedeni ile TAVSİYE ETMEM. Tavsiye edeceğim devir 6.000-7.000 d/d dir.

Örneğin, 2S pilde, 13 tur sargıda, 8/4 pervane ile 9.5A'de 6.500 d/d elde edebiliyorsunuz, tablo böyle diyor.
Bu da yaklaşık 220 gr pervane çekişi yapar. (70W Brüt, %60 verim tahmini ile, 42W Net)

Bir örnek daha verelim,

3S pilde, 20 tur sargıda, 8/4 pervane ile 6.0A'de 6.500 d/d elde edebiliyorsunuz, tablo böyle diyor.
Bu da yaklaşık 220 gr pervane çekişi yapar. (67W Brüt, %60 verim tahmini ile, 40W Net)

Pervane çekişini nereden çıkardın derseniz, ben de buradan derim,

Bu LİNKİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol

220 gramı küçümsemeyin, Bu rakkamlar, 600gr ağırlığında bir uçağı yerden kaldırarak uçurur, 450 gr uçağa basit aerobatik hareketler bile yaptırabilir hatta 1.0 kg uçağı elden atarak bile uçurabilirsiniz. Tabii benin burada RCKolikte gördüğüm şekillerde elden atarsanız UÇAK UÇMAZ.

Size son bir bilgi daha vererek bu konuyu KAPATAYIM,

Bir uçağı YAKLAŞIK 30-40 m koşturarak, ağırlığının 1/3'ü kadar bir PERVANE ÇEKİŞİ ile yerden kaldırabilirsiniz.

Umarım burada verdiğim bilgiler İŞİNİZE YARAR. KOLAY GELSİN.