Jet motorlarında hangi yakıt kullanılıyor ?

[Ali Yalçın]

Özgür Evren abi meraktan soruyorum nasıl bir yakıt kullanılıyor, jet motorlar da?

Karışım nasıl oluyor ve maliyetini de merak ettim?

Bu konu aşağıdaki mesaj taşınarak Yönetim tarafından açılmıştır.

Bu LİNKİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol

 

[Özgür Evren Varol]

Abi, benim kullandığım motor (kingtech) 3 çeşit yakıtla çalışabiliyor,

1. JET-A,
2. kerosen ve
3. motorin.

Aslında olaya kimyasal açıdan bakarsak bu üçü birbirine çok yakın yakıtlar. Aralarındaki temel fark rafinasyon seviyeleri, motorin en az rafine edilmiş olan, kerosen biraz daha rafine, ve JET A da iyice rafine edilmiş ve özellikle havacılık endüstrisinde kullanıldığı için daha verimli yanma ve güvenlik için bazı ilave katkı maddeleri eklenmiş hali. Kerosen veya JET A kullanmak için hiçbir ayar değişikliği gerekli değil, doğrudan birbirlerinin yerine kullanılabiliyorlar, motorin kullanmak için turbinin kontrol devresinde bazı parametreleri değiştirmek ve sonrasında da biraz ince ayar yapmak gerekiyor. Bu parametrelerin neredeyse tamamı motor çalıştırma ile ilgili, zira kingtech motorlar ilk çalıştırma aşamasında dışardan propan gazı desteğine ihtiyaç duymadan doğrudan normal çalışmada kullandığı yakıtla ilk çalıştırmayı yapıyor. Mazot diğerlerine göre daha "yoğun" bir yakıt olduğu için ilk çalıştırma sırasında gerekli ısıtma koşulları da farklı oluyor.

Bu yakıtın belli oranda yağla karıştırılması gerekiyor, kingtech in kendi motorları için tavsiye ettiği oran %3 ile %5 arasında. Yağ olarak da özel sentetik türbin yağları var, ancak kingtech bu yağların bazılarının kullanılması halinde motorun garanti dışı olacağını, abzı yağlarda ise bakım için gönderilen motorlara "extra temizlik işçilik ücreti" ekleneceğini ya da 25 saat yerine daha kısa sürelerde bakım gerekeceğini belirtiyor. İlk kısım tamam, motora zarar verme ihtimali olan yağlar bunlar ama ikinci kısım daha çok ticari bir hamle gibi geliyor bana, zira sadece kendi yağlarını satın alırsanız o ekstra işçilik ücretinden yırtabiliyorsunuz yani ya onların yağını alacaksınız ya da o yağın parasını başka bir kalem olarak ödeyeceksiniz Ben burada Shell ve BP nin yağlarına ulaşabiliyorum, bunlar garantiyi iptal etmeyen ama extra işçilik ödetecek yağlar, kingtechin kendi yağına ulaşma şansım yok.

Karışım basit, tipik iki zamanlı motorda olduğu gibi bir yağ/yakıt karışımı söz konusu. Ben yakıtımı 20 litrelik partiler halinde karıştırmayı tercih ediyorum. yaklaşık 950 ml olan bir kutu yağı bidona koyup üzerine yakıt ekleyip 20 litreye tamamlıyorum, kabaca %4.75 lik bir yağlı yakıt elde etmiş oluyorum.

Benim özel durumum nedeniyle yakıt maliyetim yok denebilir. Hem yakıtı hem yağı sağolsun Salim tedarik ediyor ve herhangi bir ücret de istemiyor, (kendisi de para ödemeden ulaşabiliyor bunlara). Ama genel olarak bunları satın alıyor olsaydık maliyetler ne kadar olurdu dersek; yağın litresi 10-15 usd arasında değişiyor. 12.5 usd desek bugünkü kurla 75 TL. bir litre yağ ile 20 veya 25 litre yakıt yapılabilir (25 litre hazırlanırsa %4 yağ yapar). mazot kullanılsa 24 litre de mazot gerekir, 6.5 TL den 156 TL yapar. Toplamda 25 litre yağ ve mazot karışımı 231 TL tutuyor. Benim modelin uçuşu ortalamda dakikada 200 ml yakıt tüketiyor, bu da kabaca yaklaşık dakikada 2 TL demek bu hesapla.

Kerosen yada JET A yakıtlarına erişim orda nasıldır, litre fiyatı nedir bilmediğim için mazottan hesapladım. Mazotun en ucuz alternatif olacağını düşünüyorum zira, ben yakıtı kendim parayla alacak olsam mazot kullanırdım açıkçası. Sümer Abi oradaki "jetçiler" ile pek haşır neşir, belki bu maliyetleri o daha iyi sunabilir bize

 

[Levent Suberk]

Özgür bey, kerosen gaz yağı mı? Bir de yağ olarak şu yağ uygun mu?

Bu LİNKİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol

 

[Özgür Evren Varol]

Özgür bey, kerosen gaz yağı mı? Bir de yağ olarak şu yağ uygun mu?

Bu LİNKİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol

Levent bey, teknik terminoloji olarak kerosen gazyağı diye biliyorum, ama bizdeki “gazyağı” kapsamı biraz daha geniş ve daha az rafine ürünleri de kapsıyor olabilir, dikkatli olmak lazım

Bu yağ uygundur ama fiyatı bana anlamsız göründü biraz. Bu kadar fark olmaması lazım...

 

[Ömer Erkan]

Benim de şimdi aklıma şu sıru takıldı. Çalıştığım fabrikada kojenerasyon ünitesi vardı. Yani doğalgaz ile çalışan bir türbin vasıtası ile elektrik üretiyorduk. Peki, bu tür türbinlerde ne kullanılıyor yağ olarak? Herhalde böyle kutu kutu değildir. O zamanlar aklıma gelip de sormamışım!

 

[Levent Suberk]

Baktım, anladığım kadarıyla yakıtın içine yağ ilave edilmiyor. Yakıt olarak ta doğal gaz, propan, çöp gazı gibi gazlar kullanılıyor.

 

[Özgür Evren Varol]

Benim de şimdi aklıma şu sıru takıldı. Çalıştığım fabrikada kojenerasyon ünitesi vardı. Yani doğalgaz ile çalışan bir türbin vasıtası ile elektrik üretiyorduk. Peki, bu tür türbinlerde ne kullanılıyor yağ olarak? Herhalde böyle kutu kutu değildir. O zamanlar aklıma gelip de sormamışım!

Bu mesaj üzerine bende de bir merak uyandı, birkaç makale okudum, anladığım kadarıyla; bu türbinlere özel yağlar geliştiriyor firmalar, meretlerin durmaksızın ve güvenilir bir şekilde uzun süreler çalışması gerektiği için bazı özel gereksinimleri de var, bu özel yağlar daha çok bu tür gereksinimlere yönelik formule ediliyor ve temelde bakım ihtiyaçlarını minimumda tutmak ve güvenilirliği arttırmak üzerine odaklılar. Oksidasyon önleyici, korozyon önleyici, hava/köpük önleyici, hem yağın hem filtrelerin ömrünü uzatmayı hedefleyen katkılar/formulasyonlar kullanılıyor. Turbin teknolojisi sürekli olarka geliştiği için de yağ üreticileri de sürekli olarak gelişmeler sağlayıp ayak uydurmaya çalışıyorlar görünüşe göre

Levent Bey'in de söylediği gibi bu türbinlerin yağlama sistemleri kendi pompaları filtreleri vs olan ayrı bir sistem, yakıt yağ ile karıştırılmıyor.