Taranis X9D, FrSky firmasının ürettiği ve ilginç bir üne sahip bir kumanda. Özellikle OpenTX yazılımı nedeni ile geleneksel menülere alışık bir çok kullanıcı tarafından kullanım kolaylığı açısından eleştirilse de 2013'de çıktığı ilk günlerden bu güne kadar çoğu mağazada stokta bulunmuyor olması, onun popülerliğinin bir göstergesi.
Taranis X9D, her ne kadar FrSky markasına ait bir kumanda olsada bir anda ortaya çıkmış bir ürün değil. Taranis X9D'nin kalbi olan, 60MHz hızındaki 32 bitlik ARM Cortex M3 işlemciyi barındıran anakart tasarımı, sky9x kartı ile çok benzerdir, aslında biraz daha geliştirilmiş halidir. Peki nedir bu sky9x kartı ?
Bu kartlar ile beraber, Flysky TH9XB kumandasının sade ya da yükseltilmiş hallerinden en iyi performansı almayı sağlayacak yazılımlarda(th9x, er9x, gruvin9x, ersky9x), hemen hemen paralel bir şekilde geliştirilmeye ve güçlenmeye devam etti.
Frsky bu kumandayı ilk duyurduğu zaman, ilk başta iki farklı yazılım seçeneği duyurulmuş. İlk seçenek olarak FrSky trafından üretilen bir yazılım planlanmış ama sonra iptal edilmiş. Ve Frsky, daha sonra openTx ismini alacak olan open9x yazılımı ile devam etme kararını almış. Aslında şu anda da Frsky tarafından kumanda ile beraber yollanan firmware, openTx tabanlı olsa da, openTx ile bazı ufak farklara(dosya yapısı, güncelleme sistemi, USB sürücüleri v.b.) sahip.
Yukarıdaki kısa tanıtımdan da anlaşılacağı üzere Taranis X9D, aslında hormonlu bir Flysky TH9X/Turnigy 9X. Kumandanın kötü yönleri giderilip, iyi yönleri geliştirilmeye çalışılmış ve çok büyük oranda da başarılı olmuş demek bence mümkün. Bunun en büyük sebebi ise donanım ile nerede ise paralel geliştirilen ve açık kaynak kodlu olan yazılım(bkz. kendi donanımları için kendi yazılımlarını geliştiren Apple... iOS için iPhone, iPhone için iOS... polemik yok lütfen
) ...
Kumandanın özelliklerini kısaca tanıtırsak.
- ARM Cortex M3 32-bit 60MHz
- 212x64 LCD with gray scales
- 60 models + infinite on SD
- 9 flight modes
- Telemetry
- Advanced audio functions (voice files from SD, vario, ...)
- SD data logger
Kumandanın gimballerinin, 4 rulmanlı "state of the art" gimballer olduğu yönünde, ilk günlerdeki tartışmalar ise biraz fos çıktı. İyi ama süper değil. Son sürümlerdeki durumu bilmemekle beraber, ilk sürümlerde gimballerin merkezleme sıkıntısı var. Çok sıkıntılı bir sorun olmamakla beraber titiz kullanıcıların biraz uğraşmasına sebep oluyor.
Kasa olarak biraz eski görünümlü olan JR9XII / JR9303 kasası kullanılmış. Fakat bunun da kullanıcılara ilk başta bilindik bir imaj vermesi için seçildiğini tahmin ediyorum. Kasanın görünümü, çok kaliteli bir malzemeden yapılmış gibi gözükmese de yeterli.
Kumandanın üzerindeki toplam 12 switch, normal bir kullanıcının ihtiyaçlarının çok üzerinde. Üstüne üstlük, OpenTX'den gelen güç sayesinde trimler bile ayrı birer switch olarak kullanılabiliyor. Büyük ihtimalle bu sebeple Multiplex Profi ya da JETI gibi çok pahalı planör kumandası sahipleri bile satışa çıkar çıkmaz bu kumandaya üşüştüler...
OpenTX yazılımı, bir çok sanal switch oluşturulmasını, ve bu sanal switchlerin verici kanalları ile ve fiziksel switchler ile bağdaştırılmasını sağlayan bir yapı üzerinden yürüyor. Bu yapı inanılmaz çok sayıda ve kompleks mikslerin oluşturulmasına olanak sağlıyor. Multiler ise genelde sadece Aileron, Elevator, Throttle, Rudder + AUX kullandığı için, bu son derece basit ve sade kanal ihtiyacı, Taranis'e çok hafif geliyor. Peki switchlerine ve karmakarışık mikslerine ihtiyaç duymayan insanlar bile bu kumandayı niye tercih ediyorlar ?
1 - Emsallerine oranla 4'de bir, hatta daha altında fiyata satılan alıcıların(ve vericilerin) performanslarının, pahalı emsallerini aratmaması. RC dünyasının Lindsey Lohan'ı, Bruce Simpson'un incelemesine
2 - Birçok sensörle rahatlıka genişletilebilen, telemetri fonksiyonları. Kumanda üzerinden takip edilen telemetri fonksiyonlarını kullanmak gayet rahat.
3 - Sesli uyarılar ve kulaklıkla kullanabilme özelliği. Yüksek konsantrasyon gerektiren uçuşlarda,(hart hurt 3d ...) bir bayan sesi pilininizin azaldığını, ya da motor ısınızın çok arttığını söyleyip sizi kırımdan kurtarabiliyor. Çok kolay özelleştirilebilmesi nedeni ile bayan sesini Kemal Sunal sesi ile bile değiştirebilirsiniz.
4 - Kişiselleştirme seçenekleri. Modelinizin basit bir fotaoğrafından tutun, açılış ekranına, sesli uyarılara istenilen sesi atayabilmenize kadar varan çok geniş kişiselleştirme seçenekleri mevcut.
5 - Kendiniz karışık miksler yapamasanız bile, çok kolay bir şekilde başkalarının yaptığı miksleri/ayarları kumandanıza transfer edebiliyorsunuz.
6 - Yukarıda da belittik ama gene de maddelerin içinde listelemiş olalım... Son derece karışık miksler yapabilme, ve bu miksleri çok sayıda switch vasıtası ile rahatlıkla hayata geçirebilme özelliği.
7 - L serisi alıcılar ile vaadedilen ve
8 - Kumandada gömülü olarak gelen XJT TX modülünün yanında, boş JR uyumlu yuva sayesinde, harici TX modülü de takabilme desteği. Çift modül kullanarak ister kanal sayınızı arttırabilir(alıcınız destekliyorsa tabii), isterseniz farklı protokolleri tek bir kumandada aktif olarak kullanma seçeneğini elde edersiniz. Kumandama taktığım ) ve Frsky alıcılarımı, sök-tak yapmadan beraber kullanabiliyorum. E-Flite minileri olanlarında, Orange TX takarak bu özelliği değerlendirdiğini sanırım takdir edersiniz .
Taranis kumandaların şu anda piyasada üç farklı versiyonu bulunabiliyor.
- Taranis X9D - "İlk Nesil"
Aslında her parti üretimde, FrSky tarafından ufak tefek iyileştirilmeler yapılmış olsa da, bu "İlk nesil" kumandalar, ilk parti üretimden beri hemen hemen değişmeden kalan kumandalardır. "İlk nesil" diye bir adlandırma tabii ki yok, bu kumandaların isimlerinde herhangi bir ek yok zaten... Dümdüz Taranis X9D...
- Taranis X9D Plus
Plus versiyonunun, "İlk Nesil" kumandalara göre fakları şunlar:
- Titreşimli uyarı desteği ya da diğer adı ile Haptic MOD.
- 2 renkli LCD.
- Taranis'in hoparlöründen gelen ve elektroniklerin yarattığı parazitten kaynaklanan "tıslama"nın azaltılması için de bazı iyileştirmeler yapılmış.
- Set halinde satılan kumandalarda artık piller, "İlk Nesil"dekiler gibi 800Mah değil 2000Mah olarak gönderiliyor.
- "İlk Nesil" kumandalarda bulunan SWR(Standing Wave Ratio) Check özelliği ise kaldırılmış. SWR Check, Kumandanın anteni tarafından kullanılamayan iletim gücünü gösteren tamamen göreceli bir ölçüm biçimi. Yüksek olması durumunda boşa enerji harcayıp elektronikleriniz ve anteninizi yoruduğunuzu( boşa harcanan enerji genelde ısıya çevrilir) anlamış oluyorsunuz ...
- Taranis X9D Version B
Version B kumandaların, "İlk Nesil"e göre fakları şunlar:
- Set halinde satılan kumandalarda artık piller, "İlk Nesil"dekiler gibi 800Mah değil 2000Mah olarak gönderiliyor.
- 2000Mah pillere daha uygun daha yüksek kapasiteli şarj kontrol devresi.
- Hoparlör sesinin daha temiz ve yükseltilmiş olduğu belirtiliyor.
Kumanda ile ilgili söyleyebileceklerim şimdilik bu kadar. Sonraki yazımda, tarihçesinden ve genel özelliklerinden çok, alıcılarını ve genel kullanımını tanıtmaya çalışacağım. Sürç-ü lisan ettiysek affola...
Bu RESMİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol
Taranis X9D, her ne kadar FrSky markasına ait bir kumanda olsada bir anda ortaya çıkmış bir ürün değil. Taranis X9D'nin kalbi olan, 60MHz hızındaki 32 bitlik ARM Cortex M3 işlemciyi barındıran anakart tasarımı, sky9x kartı ile çok benzerdir, aslında biraz daha geliştirilmiş halidir. Peki nedir bu sky9x kartı ?
Bu LİNKİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol
kartı, Flysky TH9XA sürümünün başarısından sonra piyasaya sürülen, Atmega 64 işlemcili Flysky TH9XB (Turnigy 9X - V2) kumandasının, donanımsal kısıtlamalarının önüne geçmek içini tasarlanmış olan iki popüler anakarttan birisidir. Diğeri ise
Bu LİNKİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol
kartıdır. Bu kartlar, kullanıcılar tarafından Flysky TH9XB için geliştirilen bir çok modifikasyonun (telemetri, sesli uyarılar, TX modülü düzeltmeleri v.b.) hazır halde paketlenmişi, yada çok kolay bir şekilde uygulanmasına olanak veren halidirler.Bu kartlar ile beraber, Flysky TH9XB kumandasının sade ya da yükseltilmiş hallerinden en iyi performansı almayı sağlayacak yazılımlarda(th9x, er9x, gruvin9x, ersky9x), hemen hemen paralel bir şekilde geliştirilmeye ve güçlenmeye devam etti.
Frsky bu kumandayı ilk duyurduğu zaman, ilk başta iki farklı yazılım seçeneği duyurulmuş. İlk seçenek olarak FrSky trafından üretilen bir yazılım planlanmış ama sonra iptal edilmiş. Ve Frsky, daha sonra openTx ismini alacak olan open9x yazılımı ile devam etme kararını almış. Aslında şu anda da Frsky tarafından kumanda ile beraber yollanan firmware, openTx tabanlı olsa da, openTx ile bazı ufak farklara(dosya yapısı, güncelleme sistemi, USB sürücüleri v.b.) sahip.
Yukarıdaki kısa tanıtımdan da anlaşılacağı üzere Taranis X9D, aslında hormonlu bir Flysky TH9X/Turnigy 9X. Kumandanın kötü yönleri giderilip, iyi yönleri geliştirilmeye çalışılmış ve çok büyük oranda da başarılı olmuş demek bence mümkün. Bunun en büyük sebebi ise donanım ile nerede ise paralel geliştirilen ve açık kaynak kodlu olan yazılım(bkz. kendi donanımları için kendi yazılımlarını geliştiren Apple... iOS için iPhone, iPhone için iOS... polemik yok lütfen
) ...Kumandanın özelliklerini kısaca tanıtırsak.
- ARM Cortex M3 32-bit 60MHz
- 212x64 LCD with gray scales
- 60 models + infinite on SD
- 9 flight modes
- Telemetry
- Advanced audio functions (voice files from SD, vario, ...)
- SD data logger
Kumandanın gimballerinin, 4 rulmanlı "state of the art" gimballer olduğu yönünde, ilk günlerdeki tartışmalar ise biraz fos çıktı. İyi ama süper değil. Son sürümlerdeki durumu bilmemekle beraber, ilk sürümlerde gimballerin merkezleme sıkıntısı var. Çok sıkıntılı bir sorun olmamakla beraber titiz kullanıcıların biraz uğraşmasına sebep oluyor.
Kasa olarak biraz eski görünümlü olan JR9XII / JR9303 kasası kullanılmış. Fakat bunun da kullanıcılara ilk başta bilindik bir imaj vermesi için seçildiğini tahmin ediyorum. Kasanın görünümü, çok kaliteli bir malzemeden yapılmış gibi gözükmese de yeterli.
Kumandanın üzerindeki toplam 12 switch, normal bir kullanıcının ihtiyaçlarının çok üzerinde. Üstüne üstlük, OpenTX'den gelen güç sayesinde trimler bile ayrı birer switch olarak kullanılabiliyor. Büyük ihtimalle bu sebeple Multiplex Profi ya da JETI gibi çok pahalı planör kumandası sahipleri bile satışa çıkar çıkmaz bu kumandaya üşüştüler...
OpenTX yazılımı, bir çok sanal switch oluşturulmasını, ve bu sanal switchlerin verici kanalları ile ve fiziksel switchler ile bağdaştırılmasını sağlayan bir yapı üzerinden yürüyor. Bu yapı inanılmaz çok sayıda ve kompleks mikslerin oluşturulmasına olanak sağlıyor. Multiler ise genelde sadece Aileron, Elevator, Throttle, Rudder + AUX kullandığı için, bu son derece basit ve sade kanal ihtiyacı, Taranis'e çok hafif geliyor. Peki switchlerine ve karmakarışık mikslerine ihtiyaç duymayan insanlar bile bu kumandayı niye tercih ediyorlar ?
1 - Emsallerine oranla 4'de bir, hatta daha altında fiyata satılan alıcıların(ve vericilerin) performanslarının, pahalı emsallerini aratmaması. RC dünyasının Lindsey Lohan'ı, Bruce Simpson'un incelemesine
Bu LİNKİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol
ulaşabilirsiniz.2 - Birçok sensörle rahatlıka genişletilebilen, telemetri fonksiyonları. Kumanda üzerinden takip edilen telemetri fonksiyonlarını kullanmak gayet rahat.
3 - Sesli uyarılar ve kulaklıkla kullanabilme özelliği. Yüksek konsantrasyon gerektiren uçuşlarda,(hart hurt 3d ...) bir bayan sesi pilininizin azaldığını, ya da motor ısınızın çok arttığını söyleyip sizi kırımdan kurtarabiliyor. Çok kolay özelleştirilebilmesi nedeni ile bayan sesini Kemal Sunal sesi ile bile değiştirebilirsiniz.
4 - Kişiselleştirme seçenekleri. Modelinizin basit bir fotaoğrafından tutun, açılış ekranına, sesli uyarılara istenilen sesi atayabilmenize kadar varan çok geniş kişiselleştirme seçenekleri mevcut.
5 - Kendiniz karışık miksler yapamasanız bile, çok kolay bir şekilde başkalarının yaptığı miksleri/ayarları kumandanıza transfer edebiliyorsunuz.
6 - Yukarıda da belittik ama gene de maddelerin içinde listelemiş olalım... Son derece karışık miksler yapabilme, ve bu miksleri çok sayıda switch vasıtası ile rahatlıkla hayata geçirebilme özelliği.
7 - L serisi alıcılar ile vaadedilen ve
Bu LİNKİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol
çok uzun mesafe. Hiç bir ek yükseltme yapmadan, sadece L serisi alıcıları kullanarak, diğer hiç bir fabrika çıkışı kumandanın sahip olmadığı bir mesafe elde edilebiliyor. Benim de kumandayı alma nedenlerimden biri buydu fakat L serisi alıcılar ancak bir kaç ay önce piyasaya sürüldüler.8 - Kumandada gömülü olarak gelen XJT TX modülünün yanında, boş JR uyumlu yuva sayesinde, harici TX modülü de takabilme desteği. Çift modül kullanarak ister kanal sayınızı arttırabilir(alıcınız destekliyorsa tabii), isterseniz farklı protokolleri tek bir kumandada aktif olarak kullanma seçeneğini elde edersiniz. Kumandama taktığım
Bu LİNKİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol
sayesinde Flysky protokolü ile çalışan minilerimi(v911, v929 ) ve Frsky alıcılarımı, sök-tak yapmadan beraber kullanabiliyorum. E-Flite minileri olanlarında, Orange TX takarak bu özelliği değerlendirdiğini sanırım takdir edersiniz .Taranis kumandaların şu anda piyasada üç farklı versiyonu bulunabiliyor.
- Taranis X9D - "İlk Nesil"
Aslında her parti üretimde, FrSky tarafından ufak tefek iyileştirilmeler yapılmış olsa da, bu "İlk nesil" kumandalar, ilk parti üretimden beri hemen hemen değişmeden kalan kumandalardır. "İlk nesil" diye bir adlandırma tabii ki yok, bu kumandaların isimlerinde herhangi bir ek yok zaten... Dümdüz Taranis X9D...
- Taranis X9D Plus
Plus versiyonunun, "İlk Nesil" kumandalara göre fakları şunlar:
- Titreşimli uyarı desteği ya da diğer adı ile Haptic MOD.
- 2 renkli LCD.
- Taranis'in hoparlöründen gelen ve elektroniklerin yarattığı parazitten kaynaklanan "tıslama"nın azaltılması için de bazı iyileştirmeler yapılmış.
- Set halinde satılan kumandalarda artık piller, "İlk Nesil"dekiler gibi 800Mah değil 2000Mah olarak gönderiliyor.
- "İlk Nesil" kumandalarda bulunan SWR(Standing Wave Ratio) Check özelliği ise kaldırılmış. SWR Check, Kumandanın anteni tarafından kullanılamayan iletim gücünü gösteren tamamen göreceli bir ölçüm biçimi. Yüksek olması durumunda boşa enerji harcayıp elektronikleriniz ve anteninizi yoruduğunuzu( boşa harcanan enerji genelde ısıya çevrilir) anlamış oluyorsunuz ...
- Taranis X9D Version B
Version B kumandaların, "İlk Nesil"e göre fakları şunlar:
- Set halinde satılan kumandalarda artık piller, "İlk Nesil"dekiler gibi 800Mah değil 2000Mah olarak gönderiliyor.
- 2000Mah pillere daha uygun daha yüksek kapasiteli şarj kontrol devresi.
- Hoparlör sesinin daha temiz ve yükseltilmiş olduğu belirtiliyor.
Kumanda ile ilgili söyleyebileceklerim şimdilik bu kadar. Sonraki yazımda, tarihçesinden ve genel özelliklerinden çok, alıcılarını ve genel kullanımını tanıtmaya çalışacağım. Sürç-ü lisan ettiysek affola
...
Peki bu alıcının fiyatı ne kadar acaba ??
