Grumman F-9F Panther modeli inşaatı ("Dahta"dan model jet yapımı )

Sinir bozucu olmus gercekten. Umarin satici durumu telafi etcek adimlar atar :)

Ben de umuyorum ki öyle olur :) bu almanlar pek “şark kurnazlığı” yapmazlar o yüzden elbet vardır bir açıklama ve çözüm diye düşünüyorum ama görücez. Eğer adam “Doğu” Alman ise hapı yuttuk :)

Sipariş öncesindeki yazışmalarımızda adam gayet yardımcı olmuştu, özellikle bu borunun boyunun seçimi önemli, her türlü detayı tartışıp birlikte karar verdik boyuna.

Özgür bey, turuncu kısmın vidalı olup olmamasının önemi hakkında bilgi rica ediyorum. :saygilar: Vidalı olunca nasıl monte edilecek? Turuncu kısım egzos mu? Jet motorları hakkında bir yazı -mümkünse- iyi olur. :coolxf:

Levent Bey kusura bakmayın biraz hayal kırıklığı/öfke ile biraz da aceleyle öyle ortaya atıverdim herşeyi, haklısınız :) Aşağıya biraz açıklama ekliyorum...

Bu iş, ahşap evde soba kurmak gibi bir şey olacak herhalde! Evi yakmadan sobayı gürül gürül yakmak yani...

Ômer bey harika bir benzetme! Tam olarak da öyle, dahtadan yapılmış bir uçağın tam ortasındaki sobadan çıkan ve 400 ile 600-700 derece santigrat arasında olan egzost gazlarını uçağı yakmadan dışarı atmak aynı zamanda da o gazlarla uçağı doğru bir şekilde itebilmek sorununun çözümü bu “soba borusu” diye adlandırdığım oldukça sofistike teneke parçası :)

Gavurlar bu soba borusuna “tail pipe” yada bazen “jet pipe” diyorlar, ne yapsınlar, kim bilir en son kaç nesil önce soba görmüşlerdir :)

Bu borunun amacı da gövde içindeki motorun egzost gazlarını güvenle dışarı ulaştırmak. Eğer aramızda dahta sevmeyenler varsa hemen ekleyeyim, boşuna heveslenmeyin, model kompozit olsa bile yanar kül olurdu bu boru olmadan :) rölantide 400 tam gazda 600-700 derece santigratlık birşeyden bahsediyoruz!
Ama bu borular sayesinde bırakın dahtayı köpükten yapılma jet modelleri bile mümkün oluyor...

şimdi bu borunun içinde 600 derece sıcaklıkta gaz varken boru nasıl oluyor da monteli olduğu iskeleti yakmıyor diye düşünebilirsiniz, çok yerinde bir soru olur ve de, cevabı ise “izocam” :) yani çift cam mantığındaki gibi bu boru da çift katlı. İçte ana boru var ve bu boru içinden geçen gazın etkisiyle birhayli ısınıyor, ama bu boru doğrudan modele bağlı değil. Bu borunun etrafında ikinci bir dış boru var ve iç boru ile dış boru arasındaki fiziksel bağlantı yeterli dayanımı sağlayabilecek kadar ama olabildiğince de az yapılıyor. Bu sayede iç borudan dış boruya, doğrudan temas ile ısı aktarımı da en düşük seviyede kalıyor. Dış boru da modelin iskeletine tutturuluyor.

Dahası, model havada hareket halindeyken gövde içine giren ama motorun etrafından geçen hava aynı zamanda dış borunun da etrafından, ve ayrıca iç boruyla dış boru arasındaki boşluktan geçerek boruların soğutmasına katkıda bulunup arka taraftan uçağı terk ediyor. Hatırlarsanız konunun başında hava alıklarından giren havayı motora yönlendirmek için Ziroli’nin bazı oarçalar sattığını ama benim onları tercih etmediğimi, çünkü içeri giren havanın tamamının motorun girişine yönlendirilmesinin iyi bir şey olmadığını anlatmıştım. İşte bunun ana nedeni bu. Borunun etrafından geçecek ve soğutacak bir havaya da ihtiyacımız var. Tabi bu aynı zamanda uçağın çıkışında da borunun montajının dikkatle yapılmasını ve yeterli hava çıkış açıklıklarının bırakılmasını gerektiriyor. Yukarıda bahsettiğim boru boyunun önemi de bundan kaynaklı. Borunun ucunun gövde çıkışından yaklaşık 5 mm kadar içerde olması daha iyi bir hava çıkışı ve soğutma için faydalı oluyor(muş).

Turuncu kısıma gelirsek, bu kısım, “inlet cone” olarak adlandırılıyor ve motorun egzosunun etrafına gelen kısım oluyor. Motorun egzosunun ucu hemen hemen yarı yarıya bu koninin (ki bence huni daha iyi bir tabir) içine giriyor olmalı. Bunlar motorun performansı vs için önemli şeylermiş, çok anladığım şeyler değil, konunun uzmanları ne diyorlarsa takip ediyorum şimdilik :)

Benim sorunum ise şu, bu “huni”nin dış çapı birhayli büyük, haliyle boruyu hunisiyle birlikte arkadan uçağın içine sokmak imkansız. Zaten bunu deneyen kimse de yok merak etmeyin :) normal olan boruyu gövdedeki kapaklardan içeri yerleştirmek. Benim sorunum hem borumun uzun olması (53 cm) hem de gövdedeki kapağı ikiye ayırmış olmam. Arkadaki motor kapağının olduğu açıklıktan boruyu sokmak mümkün değil (açıklık kısa, boru uzun, eğimli sokulsa bile içerde yeterli boşluk yok).

Nispeten daha büyük olan öndeki açıklıktan boru da huni de rahatlıkla giriyor, ama burdan boruyu sokup geriye doğru kaydırırken huni F-9 bölmesine takılıyor. F-9 bölmesindeki açıklığı genişleteyim desem (ki aynısı F-10 a da yapılmalı) bunlar uçağın en önemli, en çok yüke binecek bölmeleri, zayıflatmak istemiyorum.

Tabi tüm bunlar ben daha inşaata başlamadan önce bilinen şeylerdi ve kapağı tek parça mı iki parça mı yapmalıyım kararının içinde düşünülmüşlerdi. Bu borunun ölçülerini planla karşılaştırdığımda bu sorunu görmüştüm ve boruyu üreten adama yazmıştım. Adam da cevaben sorun olmadığını, huni kısmının vidalanacak şekilde de yapılabileceğini, böylece boruyu ve huniyi ayrı olarak yollayacaklarını ve benim de ayrı ayrı gövdeye sokup huniyi boruya gövdenin içinde vidalayarak sabitleyebileceğimi söylemişti. Bunun üzerine ben de iki ayrı kapak sistemine karar vermiştim. Sipariş verirken de vidalı sistemi tercih ettiğimi tekrar yazdım ama dikkatten kaçmış görünüşe göre... şimdi boruyu gövdeye sokabilmek için boruyla huniyi ayırmanın sonra da gövde içinde yeniden birleştirmenin bir yolunu bulmam lazım. Perçinler sökülüp direk vida takılamaz, zira perçin çok daha az “ete” tutunabilirken vidanın daha kalın bir parçaya ihtiyacı var. Belki adam arkaya şu kalınlıkta sac ekleyip vidalayabilirsin diycek, yada yeniden perçin yapmam gerekecek ki o da mümkün, zaten paketten bir dolu perçin de çıktı, belki de bu iş içindir bilmiyorum. Hele adamla bir yazışayım da netleşir herşey :)
 
Şimdi aklıma takıldı sorayım dedim :)

Egzost gazları tam gazda 600-700 derece ise, iç boruyu bunlar bir miktar ısıtıyor, aradaki temas noktaları dolayısıyla onlar da dış boruyu bir miktar ısıtıyor. Dış boru sıcaklığı kabaca kaç derece oluyor? Bununla ilgili bir sıcaklık sensörü, telemetri bağlantısı düşünülüyor mu? Yada genel kültür amaçlı böyle bir ölçüm yapılmış mı? Yapılmıştır diye tahmin ediyorum :) Köpükten bile jetler mümkün oluyorsa...
 
Rasim, bu benim de merak ettiğim bir konu. Elbet birileri ölçmüştür ama sonuçta dediğin gibi köpüğü bile eritmediğine göre oldukça düşük seviyelerde kalıyordur. İçerdeki sıcaklık çok yüksek olmasına rağmen temas noktalarındaki alan çok küçük ve dış borunun yüzey alanı çok daha fazla. Yani soğuma için ısıyı havaya transfer eden yüzey alanı içerden ısı transfer eden yüzey alanından çok daha fazla, işin mühendisliği burada. Ha bir de şu var, iç boru paslanmaz çelik ama dış boru aluminyum, yani dış borunun ısı taşıma hızı oldukça yüksek, o yüzden çok verimli bir şekilde hızlıca soğuyacaktır.

Bunun için bir telemetri kullanmayı planlamıyorum ama modele monteliyken ve motor çalışırken ben de merakımdan ölçüm yaparım :)
 
Sağolun arkadaşlar, fizik kurallarını zormaladım, aksine fiziği kullandım :) huninin esnekliğinden faydalandım.

Buarada olayı yanlış hatırlıyormuşum zaten, F-9 daki boşluk gayet rahat, huni F-10 a takılıyor. Denemek için arka kapağı da kesip gövdeden ayırdım, belli bir açıya gelince huniyi biraz esnetirsem geçebileceğini farkettim :) az biraz esnettim ve hop geçti girdi yerine :)
 
Mutfak kapısından bir cm daha geniş olan buzdolabı için "abi bi deneyelim yaa" diyen adamı dövmemeliymişim demek ki! :p:D
Öyle deme Sümer abi , ben 15 cm dar olan kapılardan bile sokuyorum dolapları.Kapıları söküyorsun, dolabı da yan sokuyorsun, içeride topluyorsun.Bir nevi Evren hocam da aynı tekniği kullanmış işte :laugh: