Elevatör mevzusunda takılı kaldım
Malum bu ilk deneme baskısı sonrasında kuyruk kısmının nihai ve detaylı tasarımı için işe giriştim. Elimdeki dökümanlar, fabrika çizimleri vs kanatlar, aileronlar, flaplar ve ruddder hakkında fazlasıyla detaylı bilgiler içermekte, ama elevatörün mekanizması ve menteşeleri vs hakkında neredeyse hiçbir net ve detaylı bilgi yoktu elimde. Yatay kuyruğun ölçülerini veren bir genel çizim ve bir de Amerikalıların notları ve yaptıkları bir iki genel çizim vardı. Bu notlardan birisinde elevatörler için "%24 aerodinamik balanslı" ifadesi vardı, ve bir çizimlerinde de elevatör bögesinde birisi menteşe diğeri hücum kenarı olduğunu varsaydığım iki çizgi. Bu çizgilerin ölçülerine göre öndeki çizgiyi hücum kenarı arkadakini de menteşe hattı varsaydığımda yaklaşık %24 aerodinamik balanslı bir yapı ortaya çıkıyordu, ben de herhalde bu doğrudur diye kabul etmiştim. Bunu bu şekilde varsaymamdaki bir diğer etken de 262nin aileronlarının tam olarak bu şekilde olmasıydı. Aynı mekanizmayı elevatörde de uygulamış olabilirler demekki diye düşündüm. Ancak iş detaylı tasarıma geldiğinde bu kadar varsayımla yola çıkmak yerine öncelikle emin olmam gerekli diyip bu konuya ağırlık verdim. Önce elimdeki tüm dökümanları ve belgeleri tekrar dikkatlice gözden geçirdim ve varsayımlarımın doğru olmadığını gösteren ilk ipucunu bir yerde yakaladım. Bunun üzerine daha bir iştahla elimdeki tüm fotoğrafları teker teker tarayıp daha somut kanıtlar aradım yanlışımı ispatlamak için, ve nihayetinde kitaplarımdan birisinde gördüğüm iki fotoğraf yanıldığımı su götürmez bir şekilde kanıtladı.
Bu RESMİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol
Bu RESMİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol
Bunun üzerinde nette biraz daha fotoğraf avına çıktım ve plastik modelcilerin sayfalarından birisinde şu fotoyu da bulunca herşey kesinleşti:
Bu RESMİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol
Bu fotoğrafların bize anlattığı şey basit, elevatör maksimum yuları pozisyonundayken bile hücum kenarı stab yüzeyinden daha dışarıya taşmıyor, yani elevatörlerin menteşeleme sistemi Mehmet (Sarıkaya) abimizin sorusundaki B şıkkındaki, benim de 42 numaralı mesajımdaki ilk çizimde anlattığım gibi.
Önemli bir yanlıştan geri dönmüş oldum ama bu arada eldeki dökümanlara olan güvensizlik de iki kat daha arttı... Neyse ki elevatör dışındaki diğer tüm ana bileşenler için daha güvenilir olan orjinal fabrika verileri var elimde. Komik olan şey, elimde olan ve 1945'te Amerikalılar tarafından hazırlanmış bir raporda uçağın tüm sistemleri hakkında hayli detaylı bilgi olmasına rağmen, elevatörlerin kendisi hakkında çok az bilgi olması. Düşünün ki, bu dökümanda rudder üzerindeki "trim tab"ın kaç tane menteşesi olduğundan bu menteşelerin tiplerine kadar detaylı bir şekilde bahsedilirken elevatör menteşelerinin adı bile anılmıyor. Sanırım Almanların pek çok uçaklarında uyguladıkları tüm yatay stabın açısının ayarlanabilir olması Amerikalıları epey bir etkisi altına almış olsa gerek, bunun üzerinde birhayli yazıp çizmişler, elevatörlerdeki "trim tab"ler (aslında servo/booster olarak planlanmış başta ama sonradan vazgeçilmiş) üzerinde de bir dolu bilgi var, ama elevatörlerin kendisi hakkında menteşelerin adedini bile bahse değer bulmamışlar...
Elevatörlerle ilgili menteşe hattı ve menteşeleme ile ilgili çözülmesi ve modele uygulanması gereken bir diğer nokta ne şekilde kontrol edilecekleri. Gerçek uçakta stabın üzerinden geçen bir "itme/çekme" çubuğu ve bu çubuğun bağlandığı bir yeke ile elevatörler kontrol ediliyordu (bu arada bu bilginin kesinliği de şüpheli, zira farklı çizimlerde stabın hem altından hem üstünden geçen ve çift taraflı bir yekeye bağlanan kontrol sistemleri de gösterilmekte). Ben de modelde benzer şekilde üstten gelen bir kontrol sistemi uygulamak niyetindeyim (modellerde kullandığımız esnek pushrodların baskı altında bel vermesi ve esnemesi gibi riskler vardır, ama çekme kuvvetleri altında daha iyi çalışırlar, elevatörler üstten bağlandığında "yukarı elevatör" hareketi için çubuğun "çekme" yönünde çalışması gerekir ki bu da nispeten daha kritik olan bu yündeki hareketin sağlıklı olmasını garantiler)
Esnek pushrodun stabın üzerinden elevatör yekesine ulaştırılmasında teknik açıdan bir sorun yok, kontrol yekesini de dikey stabın üst kısmının içinde gizlemekte de bir sıkıntı yok (bu sayede dışardan görünen bir kontrol sistemi de olmayacak). Ama bir sorun var ki halen tam olarak ne şekilde çözeceğime kesin karar veremedim. Bu sorun da her iki taraftaki elevatörlerin menteşe hatlarının birbirlerinin uzantısı olmayıp belli bir açıyla birleşmeleri. Bakınız aşağıdaki kırmızı hatlar:
Bu RESMİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol
Bu iki elevatörü basit bir şekilde birbirine bağlamamı engelliyor, bu ölçekte bir üniversal kaplin eklemek de hem pratik değil hem de bu kadar arkada öylesine ağır bir eleman olmasını tercih etmem, dahası bu elemanların içerdikleri potansiyel boşlukları da epey rahatsız edici olurdu. İlla tek bir kontrol yekesiyle çözersem bir şekilde kayabilen, geçmeli bir bağlantı tasarlamam gerekecek ki en azından şu aşamada aklımda olan böyle bir sistemi denemek. Eğer bu sistem içime sinmez ise daha basit bir yaklaşımla iki elevatör ayrı ayrı kendi yekelerine sahip olacak bir sistem de düşünebilirim. Bu iki ayrı yekeden gelen bağlantılar ya iki ayrı pushrodla iki ayrı servoya iletilecek (güvenlik açısından da tercihe edilebilir bir yol bu) veya iki yekeden gelen bağlantılar birleştirilip tek bir pushrod ile tek bir servoya iletilebilir. Son bir seçenek de yeke ve pushrod tek bir elevatöre bağlanıp diğer elevatör bir "bowden" teli ile bu kontrol edilen elevatöre bağlanıp birlikte hareket etmesi sağlanabilir.
Gerçek uçakla ilgili notlarda iki elevatörün birbirine bağlı olduğu bilgisi var ama nasıl olduğu hakkında hiçbir döküman veya fotoğrafa rastlamadım, bilen gören varsa paylaşırsa harika olur
